Joost Lijbaart, Matthew Halsall en Yuri Honing

Jazz At The Valreep

In deze laatste gewone muziekreview van het jaar aandacht voor nieuwe albums van Joost Lijbaart, Matthew Halsall en Yuri Honing Acoustic Quartet.

Het jaar zit er bijna op, mijn agenda blijft dicht voor nieuwe opdrachten, ik werk af wat er nog ligt en dan hoop ik, net als iedereen denk ik, van een tevredige Kerst te kunnen genieten. Op de valreep voeg ik wél nog snel twee nieuwe albums toe aan de dit jaar sowieso érg goed gevulde eindlijst die vlak voor de kerst zal verschijnen.

Terugdenkend aan wat ik dit jaar allemaal over muziek heb geschreven moest ik concluderen dat de jazz er nogal bekaaid vanaf kwam. Dat heb ik niet bewust gedaan, het liep gewoon zo. De directe aanleiding voor die overpeinzing was mijn recente kennismaking met het dit jaar uitgekomen albums van Joost Lijbaart en Matthew Halsall, en zo komt het te elfder ure toch nog goed met mijn muzikale geloofwaardigheid. Als klassieker koos ik deze maand een tweede Nederlandse productie, en wel eentje waar een bijzonder verhaal bij hoort.

Volgend jaar, dat beloof ik plechtig, zal ik proberen om ook eens wat klassieke muziek te bespreken, maar voor nu veel lees en luisterplezier toegewenst met deze muziekrecensie.

Joost Lijbaart - Free

Joost Lijbaart zal bij hen die goed zijn ingevoerd in de Nederlandse jazz-scene een bekende naam zijn. Hij is de vaste drummer van Yuri Honing (in diens Acoustic Quartet) en hij heeft met zangers Sanne Rambags en gitarist Bram Stadhouders twee uiterst interessante avantgardistische post-jazz albums gemaakt (Under The Surface en Trinity). Free is een solo-album waarop Lijbaart zich bedient van een uitgebreid instrumentarium. Naast een gewoon drumstel vermeldt de album-info gongs, cymbals, bellen, percussie, een Indisch harmonium, glockenspiel, balafon, vibrafoon, odaiko drums, sjamaan-trommel en fluit. De titel van het album symboliseert de lang gekoesterde wens van Lijbaart om een keer een solo-album te maken waarbij hij álles kon loslaten en dus álles kon doen wat hij wilde. Volledig geïmproviseerd, we zien wel waar het eindigt. Lange tijd had hij het er te druk voor en hij zag er ook wel tegenop, maar de Coronacrisis bracht de muziekwereld op onverwacht brute wijze tot stilstand, waardoor Lijbaart zowel in praktische als in spirituele zin de kans kreeg om zich eindelijk in dit project te verdiepen. Het resultaat is werkelijk wonderschoon, betoverend en ongelooflijk exotisch. Hoewel het album vrijwel helemaal uit instrumenten is opgetrokken waarmee je normaalgesproken het ritme aangeeft is Free juist volledig vorm- en tijdloos. Het brengt je gedachten tot stilstand en neemt je mee op een dromerige reis door vreemde werelden. De nummers waarin het harmonium een rol speelt klinken net iets gestructureerder, of eigenlijk gewoon meer als ‘echte’ nummers, hoewel je ook daar heel snel in verdwaalt. Sommige nummers, zoals Twinkling Night, Talking Trees en Saman doen qua sfeer denken aan de exotische klanklandschapjes die Andreas Vollenweider op zijn album Down To The Moon gebruikt om de nummers tot verschillende sferen binnen één geheel samen te laten smelten. Niaga en Interstellar zijn de meest actieve nummers van het album, en ze vormen een welkom tegenwicht tegen de bijna gewichtloze mistflarden van tracks als het openingsnummer Strangers from the Sky en de al genoemde Twinkling Stars en Talking Trees. De allergrootste bonus is overigens de fenomenale registratie. Dit is met afstand het best klinkende album dat ik in 2020 aan mijn collectie heb toegevoegd. Luister het eerst via Qobuz of Tidal (of als het echt niet anders kan via Spotify), maar koop daarna gewoon de HiRes download via de website van Lijbaart. Krijg je geen spijt van…

Matthew Halsall - Salute To The Sun

Trompettist Matthew Halsall kwam eerder aan bod op deze pagina’s toen ik in mijn jaaroverzicht van 2014 het geweldige album When The World Was One recenseerde, dat hij samen maakte met zijn Gondwana Orchestra. In 2015 maakten zij nog het eveneens voortreffelijke album Into Forever, maar daarna werd het een tijdje stil rond Halsall en zijn orkest. Dat kwam door een reeks ingrijpende gebeurtenissen in het (muzikale) leven van Halsall. Eerst raakte hij door ziekte zijn gehoor grotendeels kwijt, waardoor het niet zeker was of hij ooit nog zou kunnen spelen. Daar herstelde hij gelukkig van, maar dat duurde ongeveer een jaar. Om daarna zijn oude niveau weer te kunnen herpakken bouwde hij en studio in zijn eigen huis in Manchester. Maar omdat alle leden van het Gondwana Orchestra - behalve bassist Gavin Barras - omwille van het betere speelklimaat inmiddels naar Londen waren verhuisd en een wekelijkse reis naar de repetities in Manchester te bezwaarlijk was moest Halsall op zoek naar nieuwe orkestsleden. Die vond hij in Matt Cliffe (fluit/sax), Maddie Herbert (harp), Liviu Gheorghe (piano), Alan Taylor (drums) en Jack McCarthy (percussie). Halsall bleek al snel een geweldige ‘klik’ te hebben met deze club enthousiaste jonge musici, en de inspiratie vloeide rijkelijk. Veel stukken die tijdens de speelsessies in de studio werden opgenomen bleken direct albumwaardig te zijn en uiteindelijk was er genoeg materiaal voorhanden om Salute To The Sun uit samen te stellen. De muziek op dit album is te classificeren als soulvolle Spiritual Jazz, een stroming waar ik erg van houd vanwege de vloeiende en vrije improvisaties en de exotische invloeden uit Afrikaanse en Oosterse muziekstijlen. Een paar bekende namen die aan de basis stonden van deze stijl zijn John en Alice Coltrane en Pharoah Sanders. Op Salute To The Sun krijgt de luisteraar een zevental nummers voorgeschoteld die een perfecte mix zijn van complexiteit en toegankelijkheid. Het veelvuldige gebruik van de harp geeft een sprookjesachtig en folky tintje aan de nummers, bassist Barras vormt met kalme waardigheid een rotsvast anker in de muziek en de soli op fluit, sax en natuurlijk vooral trompet zijn melodieus en meeslepend. Al met al vind ik dat dit het beste album is dat Halsall tot nu toe maakte. Hij en zijn Orchestra klinken uitermate geïnspireerd, ze zijn érg goed op elkaar ingespeeld, iedereen stelt zich volledig in dienst van de composities en er gaat veel gevoel uit van de composities. Het is bijna onmogelijk om een favoriete track aan te wijzen, maar na diepe zelfreflectie (wat érg gemakkelijk gaat met deze verrukkelijke muziek op de achtergrond) is het 11 minuten durende titelnummer voor mij het hoogtepunt van het album. De geweldige geluidskwaliteit is opnieuw een fijne bonus, zo lust ik er nog wel een paar. Letterlijk!

Yuri Honing Acoustic Quartet - Desire

De naam Yuri Honing ben je al eerder in deze recensie tegengekomen, namelijk bij het album Free van Joost Lijbaart, die ook op bij deze productie van het Yuri Honing Acoustic Quartet achter het drumstel plaatsneemt. Het thema dat voor dit album als uitgangspunt wordt gebruikt is het verlangen naar de dood, dat net als vele andere verlangens deel uitmaakt van het menselijk bestaan. Dat klinkt naargeestig, maar het hangt van de muzikale aanpak af of het ook daadwerkelijk zo uitpakt. En wat tenorsaxofonist Honing en zijn drie ‘sidemen’ (Wolfert Brederode op piano, Gulli Gudmundsson op contrabas en Joost Lijbaart op drums) er op dit album van maken raakt eerder aan ons gevoel voor schoonheid dan aan het verdriet dat de dood vaak omgeeft. Melancholiek is het zeker, maar treurig? Nee. ‘Bloedmooi’ is een treffendere omschrijving denk ik. De tempi liggen gemiddeld vrij laag, de muzikale benadering is rijk, breed uitwaaierend en melodieus en er is veel ruimte voor stilte in de composities, wat er een bedachtzame draai aan geeft die goed bij het thema past. Hét muzikale hoogtepunt (van de vele op dit album) is het lange Lasciate Mi Morire (laat me sterven), een vrije interpretatie van een kort madrigaal van Claudio Monteverdi uit 1620, dat hier tot ruim 7 minuten wordt uitgesponnen. Dat levert niet alleen een prachtige spanningsboog op, maar laat ook horen hoe je in absolute schoonheid kunt berusten in de eindigheid van het leven, en zo de dood kunt omarmen en zelfs verwelkomen. Volgens Honing vormen de acht stukken op Desire een soort mini-opera over de verschillende aspecten van het verlangen naar de dood. Dat maakt het album enerzijds ongelooflijk interessant, maar anderzijds is het geen gemakkelijke kost. Zeker niet in de wetenschap dat schrijver en dichter Joost Zwagerman, een goede vriend van Honing die voor het begeleidende boekje bij deze cd een ‘klein libretto’ schreef in de vorm van het gedicht Ons Hart, zichzelf - na een geplaagd leven vol demonen - amper zeven maanden na het uitkomen van dit album van het leven beroofde, nadat hij zich jarenlang juist een hartstochtelijk pleitbezorger van het leven had getoond. Het verlangen naar de dood won uiteindelijk... Maar ook zonder dit achtergrondverhaal is Desire een prachtig album, als balsem voor de ziel.