Nils Frahm, Boris Blank en Illuha

Het oor wil óók wat…

In deze review aandacht voor de nieuwe albums van Nils Frahm en Boris Blank, met een verzameling mysterieuze klanklandschappen van Illuha als klassieker.

Wanneer ik me voorbereid op mijn volgende muziekrecensie probeer ik altijd een bepaalde overeenkomst te vinden tussen de albums die ik uitkies. Dat is niet altijd even gemakkelijk, want ik wil me niet alleen op het genre richten. Een thematische overeenkomst maakt het allemaal een stuk spannender. De ene keer lukt dat beter dan de andere. Er komt genoeg nieuwe muziek uit, maar ik blijf afhankelijk van wat er op mijn pad komt. De thematische keuze voor deze muziekrecensie is om die reden een beetje vergezocht, maar gezien de oorsprong van deze blog niet onlogisch: geluidskwaliteit. Daar probeer ik altijd wel rekening mee te houden, maar meestal presenteer ik het als een bonus omdat ik liever heb dat mijn lezers via hun audiosysteem naar de muziek luisteren, en niet andersom.

Daar wijk ik nu dus een keer van af, omdat de albums die ik hier bespreek wat mij betreft ook in muzikaal opzicht het beste van het beste bieden. Veel lees- en luisterplezier!

Nils Frahm - Day

Nils Frahm behoeft op deze pagina’s geen introductie meer. Day past in een inmiddels tot traditie uitgegroeide reeks albums vol bedachtzaam gespeelde neo-klassieke composities, waarbij hij moeiteloos schakelt tussen een keur aan akoestische piano’s die allemaal hun eigen klanken én bijgeluiden produceren. Vaak mengt hij de akoestische pianoklanken met analoge elektronica, maar Day is ook dit jaar weer de opmaat naar de door hem in 2015 in het leven geroepen Piano Day, een inmiddels tot een internationaal evenement uitgegroeide feestdag op 28 maart; de 88e dag van het jaar, naar het aantal toetsen van een pianoklavier. Geen synthesizers dus op Day, maar wel ongelooflijk veel sfeer en klank. Frahm’s uitvalsbasis is de voormalige Studio 3 in het monumentale Funkhaus in Berlijn van waaruit de voormalige DDR van communistische propaganda werd voorzien. Hij heeft deze ruimte volledig naar eigen wens verbouwd. In de pas lopen en dezelfde spullen gebruiken als iedereen, daar doet Frahm niet aan. Zijn instrumentarium vormt daarom een merkwaardige verzameling obscuriteiten. Met zijn bij een uitdragerij gekocht mini-pianootje, dat zó versleten is dat het bij elke toetsaanslag piept en kraakt, heeft hij de inmiddels door (te) velen nagevolgde trend gezet dat bij een opname van een akoestische piano ook de bijgeluiden van het mechaniek hoorbaar mogen zijn. Omdat het de luisteraar méér betrekt bij de muziek. Ook heeft hij in zijn studio de M450i staan, een door de firma Klavins speciaal voor hem gebouwde vier en een halve meter hoge ‘verticale vleugel’ die een ongelooflijke akoestische energie uitstraalt. Het zal de oplettende lezer inmiddels zijn opgevallen dat ik het nog helemaal niet over de muziek op Day heb gehad. Dat hoeft ook niet, want voor wie bekend is met het werk van Frahm bevat het album eigenlijk geen verrassingen. De prachtig warme, enigszins omfloerste klanken zijn bekend, zijn kenmerkende dromerige stijl neemt je nog steeds mee naar de binnenkant van je gedachten, en de opname heeft zoals gewoonlijk óók weer die sublieme balans tussen intimiteit en ruimtelijkheid. Dat is voor mij ruimschoots voldoende om Day een nieuwe triomf in het oeuvre van Nils Frahm te noemen. Het enige minpuntje zou kunnen zijn dat ook dit album de krimpende aandachtsspanne van de hedendaagse luisteraar faciliteert en ‘slechts’ 34 minuten duurt. Maar het positieve daaraan is dat er eigenlijk geen zwak moment op staat, en de liefhebber gelukzalig smachtend naar méér achterlaat.

Boris Blank - Resonance

Op vrijdag 16 februari kwam, door verrassend weinig opwinding omgeven, het nieuwe album Resonance van Boris Blank uit. Ik had eerlijk gezegd verwacht dat dit in audiofielenkringen grotere beroering zou veroorzaken dan het in eerste instantie deed. Blank is immers de muzikale en productionele helft van het Zwitserse duo Yello, dat hij vormt met zanger, multimiljonair, playboy en professioneel pokerspeler Dieter Meier. Hun albums worden al decennialang ad nauseam gespeeld tijdens demonstraties op hifi-shows. De reden daarvoor is vrij simpel. De muziek ligt compositorisch vrij gemakkelijk in het gehoor maar klinkt bovenal fenomenaal. Echte ‘testmuziek’ voor hifi dus, wat ervoor zorgt dat Yello niet weg te branden is uit de playlists van hifi-shows. Als geluidstechnicus en toetsenist (én liefhebber van elektronische muziek) ben ik al jaren een trouwe volger van Yello, maar de afgelopen 20 jaar (zeg maar ná The Eye uit 2003) richtte mijn bewondering toch vooral op de puntgave klankmatige producties van Blank. In muzikaal opzicht veranderde er namelijk niet zo veel meer aan de inhoud. Yello werd een pasklaar concept, en dat lag niet alleen aan de beperkte zangkwaliteiten van Meier. Muzikale hoogtepunten sinds 2003 waren dan ook vooral het eerdere solo-album van Blank, Electrified, dat in 2013 uitkwam, waarop een collectie ‘leftovers’ (overigens geenszins verpieterde kliekjes) uit zijn digitale archief zijn verzameld, en het album Convergence dat hij maakte met de Brits/Malawische jazz-zangeres Malia. En nu is er dus dit nieuwe solo-album Resonance, dat wat mij betreft een absolute knaller is. Neem maar vast van me aan: je gaat in 2024 sowieso geen nieuw album meer horen dat beter klinkt dan dit. Dat durf ik half maart al wel te beweren. Maar ook in muzikaal opzicht vind ik het geweldig. Als Blank het keurslijf van de mijns inziens té ver uitgevogelde Yello-formule achter zich laat maakt hij véél interessantere composities. Alleen in album-opener Vertigo Heroes (Part I) en de zustertrack Vertigo Heroes (Part II) klinken nog ‘gele’ echo’s door, maar met de mysterieuze, sterk aan de Berliner Schule stijl refererende track Ninive, het aan Vangelis herinnerende Defying Gravity, de ‘Balearische’ vibe in Respiro di Mare of de pure space ambient van Najade schildert hij met een compleet ander palet. Resonance is daarom misschien wel het beste album dat Yello al ruim 20 jaar niet heeft gemaakt.

Illuha - Akari

Illuha is een sinds 2011 bestaand duo dat bestaat uit Corey David Fuller en Tomoyoshi Date. Fuller, een Amerikaan, en Date, een in Brazilië geboren maar nu in Tokyo wonende Japanner, maken organische, glitchy ambient waarin zowel akoestische als elektrische instrumenten worden gebruik en die duchtig wordt gelardeerd met allerlei ‘gevonden geluiden’. Akari is hun derde album, maar het eerste dat ze van begin tot eind samen in de studio creëerden. Hun debuut Shizuku (2011) namen ze voor een deel samen op in Amerika, maar ze voltooiden het apart van elkaar. Interstices (2013) werd live opgenomen. Akari (een Japanse meisjesnaam die ‘licht’ of ‘helderheid’ betekent) is een parel. Vijf lichtvoetige, luchtig voortkabbelende tracks, die in tijdsduur variëren van bijna 8 tot ruim 17 minuten (de schilderachtige openingstrack Diagrams of the Physical Interpretation of Resonance) maar die barsten van de sfeer en emotionele diepgang. Er gaat een bepaalde kalmte uit van de zich traag ontwikkelende composities waarin gitaren en piano uiterst voorzichtig preluderen tegen een achtergrond van synthesizers en vleugjes zacht geritsel en gerammel. Die schijnbaar willekeurig geplaatste bijgeluiden geven de muziek iets incidenteels, alsof je terloops getuige bent van andermans bezigheden terwijl je jezelf concentreert op de geluiden om je heen. De lange en cryptische tracktitels zouden als uitgangspunt kunnen dienen voor associatieve innerlijke zoektochten, hoewel ik na al die jaren nog steeds niet goed weet wat ik bijvoorbeeld aanmoet met Requiem For Relative Hyperbolas of Amplified and Decaying Waveforms. Voor mij draagt het echter alleen maar bij aan de verwondering, wanneer ik van tijd tot tijd weer eens het wonderschone klankenpaleis van Illuha binnenstap.