Melanie de Biasio, Hania Rani en Lucrecia Dalt
Drie exceptioneel getalenteerde vrouwen
In deze muziekreview aandacht voor de nieuwe albums van Melanie de Biasio en Hania Rani, met een uitzonderlijk fraai album uit 2022 in de herkansing.
Wanneer je als man over vrouwelijke muzikanten schrijft moet je, althans zo voel ik het, altijd een beetje oppassen voor misplaatst paternalisme. Ik denk dat dat enerzijds wel verklaarbaar is. De muziekwereld wordt nu eenmaal al decennialang door mannen gedomineerd, zowel onder artiesten als aan de top bij de platenmaatschappijen. Maar anderzijds is het natuurlijk écht niet meer van deze tijd om onderscheid te maken naar geslacht. Daar is niks ‘woke’ aan, het is gewoon een kwestie van beschaving. Ik ben echter de eerste om toe te geven dat ik mezelf tóch af en toe nog wel eens betrap op de extreem ongeëmancipeerde gedachte “niet slecht voor een…” enfin, vul die seksistische kortsluiting in mijn toch heus op gelijkwaardigheid gefocuste brein maar in… Het feit dat deze muziekreview drie albums beschrijft die door vrouwen zijn gemaakt is toeval. Er zijn de afgelopen paar weken gewoon een paar exceptioneel goede albums uitgebracht door vrouwen. Teveel om in één review te bespreken zelfs, dus het glazen plafond wordt in de volgende aflevering nog verder verlaagd.
Heel veel lees- en luisterplezier toegewenst!
Melanie de Biasio - Il Viaggio
Melanie de Biasio, de frêle, uit Charleroi afkomstige jazzmuzikante van Italiaanse komaf, heeft na haar laatste album Lilies bijna op de kop af zes jaar de tijd genomen om aan haar nieuwe album te werken. Een onlangs gepubliceerd interview met haar in de Belgische krant De Tijd geeft veel inzichten bij de totstandkoming van dit album. Werken aan de definitieve versie van Il Viaggio deed ze - samen met haar muzikale partner Pascal Paulus - grotendeels vanuit L’ALBA, een monumentaal pand in haar woonplaats waarin voorheen het Italiaanse consulaat was gevestigd. Ze kocht het - niet geheel toevallig - óók zes jaar geleden, rondom de tijd dat Lilies uitkwam, en ze toverde het om tot een ‘résidence d’artiste’ waar kunstenaars uit verschillende disciplines konden leven en werken. Daarmee kwam effectief een einde aan het semi-nomadische bestaan dat ze daarvoor als muzikante leidde. Reizen is de rode draad in haar leven én in haar muziek, zo lijkt het. Ook de meesterlijke EP Blackened Cities uit 2016 - waarop één bijna 25 minuten lange en volledig geïmproviseerde track te horen is - was net zoveel een ode aan de zwart berookte, half vervallen post-industriële steden die ze tijdens de wereldtournee voor het album No Deal (2013) met haar band bezocht als aan Charleroi zélf. Als inwoonster van één van de zwartst berookte, half vervallen post-industriële steden van Europa spreekt ze in haar universele taal - de muziek - een onverklaarbaar soort liefde uit voor dat soort langzaam afbrokkelende oorden. Ook haar nieuwe album Il Viaggio (dat letterlijk De Reis betekent in het Italiaans) laat er geen misverstand over bestaan waar Melanie haar inspiratie vandaan haalt. Want ondanks dat haar eigen leven als dochter van een Italiaanse arbeidsmigrant altijd al onlosmakelijk verbonden was met haar nieuwe huis L’ALBA, bleef de wereld aan haar trekken en ging ze op zoek naar haar wortels in Italië. Niet geheel toevallig overigens, maar op invitatie van het prestigieuze Belgische cultuurfestival Europalia. Na een uitputtende verbouwing van drie jaar, die deels plaatsvond tijdens de Corona-lockdowns, kon die uitdaging niet op een beter moment komen. Snakkend naar een muzikale uitlaatklep begon zij met de zoektocht terug naar het geboorteland van haar vader, langs de sporen van de migratiegolf tussen Italië en Charleroi. Il Viaggio gaat over die reis. Over op zoek gaan naar jezelf. En over tijdens - of door - die reis veranderen in een nieuwe versie van jezelf. De muziek op Il Viaggio heeft weinig meer met jazz te maken, dat lijkt een afgesloten hoofdstuk voor haar. De als een oude ansichtkaart vergeelde klanklandschappen die ze onder andere in het huis van haar grootmoeder in de Dolomieten opnam (de track Nonnarina) hebben door de toegevoegde omgevingsgeluiden de sfeer van een melancholiek reisverslag dat eindigt in een meditatieve, dromerige mantra van bijna 19 minuten die haar terugkeer in L’ALBA beschrijft - als een ander mens. Een album van een verpletterende, bijna onaardse schoonheid dat grenzen (óók tussen genres) laat vervagen.
Hania Rani - Ghosts
De inmiddels 33-jarige Poolse pianiste Hania Rani maakt neo-klassieke muziek die doet denken aan de stijl van Nils Frahm (wat in haar geval trouwens als een compliment mag worden opgevat) maar in tegenstelling tot de sympathieke Duitser zingt zij ook nog eens zeer verdienstelijk bij een aantal tracks. Haar dromerige muziek heeft de bijzondere eigenschap dat je er vrij snel heerlijk in wegzakt en dan tijd en plaats vergeet. Zo zou het denk ik voelen als je aan het eind van een warme zomerdag op een zachte wolk hoog in de lucht kon liggen. De titel ‘Ghosts’ doet vermoeden dat de sfeer op haar nieuwe album een tikje ongemakkelijk zou kunnen zijn, maar spookachtig wordt het nergens. Ik vind het eigenlijk alleen maar weids en tijdloos klinken. Nou, okee, een beetje ijl en ongrijpbaar af en toe misschien, met ragfijne ritmes en zachtjes murmelende sequencers, maar zo verontrustend als een relaxed kabbelend en helder bergbeekje. Rani is nog vrij jong, maar duidelijk gegroeid als componist en producer. Die laatste credit deelt ze overigens met haar IJslandse geestverwant Ólafur Arnalds (de track Whispering House is van zijn hand), en elders op het album (in het duet Dancing With Ghosts) horen we ook Patrick Watson meedoen. Mijn favoriete tracks zijn - misschien niet geheel toevallig - de twee langste. The Boat en Komeda zijn volledig instrumentaal en ontwikkelen zich aangenaam traag, waarbij grote dynamiek-uitbarstingen (die sowieso zeldzaam zijn op dit album) totaal geen rol spelen. Het zijn pastelkleurige dwaaltuinen van geluid, waarin het pad onder je voeten zachtjes opgloeit als je erin rondloopt, heerlijk op weg naar nergens. Album-afsluiter Nostalgia zou zowel qua compositie als productie als een prachtige ode aan Nils Frahm kunnen worden beluisterd. Ik volg Hania Rani al sinds haar solo-debuut Esja, dat ze in 2019 uitbracht, en ik vind dat ze in de korte tijd sinds toen een bewonderenswaardige muzikale ontwikkeling heeft doorgemaakt. Ghosts is met gemak haar meest complexe, zelfverzekerde en ontwikkelde album. Heel erg fraai, en beslist eentje voor de jaarlijst.
Lucrecia Dalt - ¡Ay!
Deze klassieker van Lucrecia Dalt is er weer eentje uit de categorie ‘one that got away’. Het album werd namelijk pas een jaar geleden gereleased, dus van een ‘echte’ klassieker is nog nauwelijks sprake. Toch heeft ¡Ay! het in zich om er wél een te wórden. Dalt (een naam die kenners eerder bij het Duitse elektro-collectief Monika Werkstatt tegenkwamen) is een Colombiaanse muzikante die op dit conceptalbum het - enigszins dunne - verhaal vertelt van de buitenaardse bezoeker Preta, die op aarde terechtkomt om de toestand van het menselijk ras te onderzoeken. Het muzikale idioom waarvan Dalt zich bedient is gebaseerd op de muziek van haar jeugd in Colombia, dus we horen Bolero’s, Samba’s en Mérengue’s. Anders dan op haar vorige albums, die grotendeels elektronisch waren, mengt Dalt op ¡Ay! een flinke dosis authentieke akoestische (percussie)instrumenten door haar arrangementen. En door de warme, licht omfloerste maar mooi ruimtelijke productie krijgt de muziek - mits de nodige zorg is besteed aan de kwaliteit van de weergave - overduidelijk trekjes van de verrukkelijke space-age exotica uit de jaren ’60 en vroege jaren ’70. Het stemgeluid en de enigszins aarzelende manier van zingen van Dalt doen regelmatig denken aan Björk, een andere heerlijk eigenwijze muzikante die zich weinig aantrekt van wat de mainstream wil en liever haar eigen muzikale regels en wetten schrijft. Door de lijzige, bijna dromerige tempo’s doemt in mijn muzikale memorie ook regelmatig de naam van Anja Garbarek op, ten tijde van haar debuutalbum Smiling and Waving. Voor zover je überhaupt van ‘authentieke’ wereldmuziek kunt spreken valt ¡Ay! dus absoluut niet in die categorie, maar als je bij een eerste beluistering diagonaal door het album heen loopt zou je wél de begrijpelijke maar foutieve aanname kunnen doen dat je met een vergeten parel uit de Latijns-Amerikaanse psychedelica van de vroege seventies te maken hebt. Een heerlijk album dat enerzijds je muzikale horizon verbreedt, en anderzijds ook een behoorlijke uitdaging is voor je hifi-systeem of hoofdtelefoon. Een gemiste kans voor de jaarlijst van 2022, maar hierbij dus alsnog de aandacht die het wat mij betreft verdient.
