De schijnwerper op: Jan Liebermann, uitzonderlijk organist

Jong talent dat een doorbraak verdient
In dit artikel over Jan Liebermann richten we de schijnwerper op een getalenteerde muzikant die volgens ons de aandacht van meer muziekliefhebbers verdient.
Het zou kunnen dienen als aanzet voor een nieuwe rubriek in de art’s excellence blog. Of we met regelmaat iets in deze rubriek gaan plaatsen - en zo ja: hoe vaak - kunnen we echter nog niet vertellen, dat hangt namelijk af van wat of wie wie we tegenkomen. De bedoeling is dat we in deze artikelen de schijnwerper richten op getalenteerde muzikanten die we om welke reden dan ook bijzonder vinden, en die wat ons betreft de aandacht van andere muziekliefhebbers verdienen.
Eind 2024 kreeg ik een chatberichtje van Kees Jan waarin hij alleen maar schreef: “Luister hiernaar!”, met daarbij een link naar YouTube. De video die hij me stuurde was van ene Jan Liebermann, een jonge Duitse organist die een redelijk sublieme uitvoering van Vivaldi’s Concerto Op. 3 No. 10 in B mineur uit L'Estro Armonico speelde. Omdat we allebei orgelliefhebbers zijn en ook regelmatig orgelconcerten bezoeken hebben we al het nodige talent gehoord, maar het spel van Liebermann had iets lichtvoetigs en tegelijkertijd iets zelfverzekerds dat tot een onmiddellijke zoektocht naar de man en zijn muziek leidde.
Liebermann werd geboren in 2005. Vanaf zijn zevende kreeg hij pianoles, en in 2018 begon hij orgel te spelen bij dekanaatscantor Bernhardt Zosel in Kronberg. In 2019 werd hij aangenomen op de Hochschule für Musik und Darstellende Kunst (zeg maar het Conservatorium) in Frankfurt am Main, waar hij orgel ging studeren onder professor Carsten Wiebusch. Sindsdien heeft hij meerdere prijzen gewonnen en concerten gegeven in vooraanstaande kerken en concertzalen. Je zou dus kunnen zeggen dat zijn jonge carrière stormachtig verloopt.
Voor wie al die namen weinig betekenen (de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik ze ook moest opzoeken) is het misschien beter om een klein maar ons inziens representatief aantal stukken te laten zien en horen. Want wanneer het om muziek gaat zeggen beeld en geluid immers véél meer dan woorden.
Vivaldi - Concerto Op. 3 No. 10 in B mineur uit L'Estro Armonico
Zoals al eerder gezegd vielen we als een blok voor de verrukkelijke flow en elegante lichtvoetigheid van deze dynamische uitvoering, overigens een transcriptie voor orgel door de Zwitserse organist en componist Guy Bovet. Het originele stuk werd geschreven voor vier violen! Liebermann weet zijn spiccato (het tegenovergestelde van legato, waarbij je de noten aan elkaar speelt) zeer goed te doseren, rekening houdend met de galm van de ruimte en het tempo waarin hij speelt. Zo blijven de lyrische en harmonische details in de muziek goed te volgen. Voor zover de gebruikte registers vaststaan (organisten hebben enige speelruimte in het samenstellen van het ‘orkest’ dat het orgel feitelijk is) horen we een mooie warme maar heldere toon van dit kerkorgel, waarvan de locatie ons helaas niet bekend is.
Widor - Symphony No. 5 in F mineur Op. 42/1 (Allegro Vivace)
Charles-Marie Widor is één van onze favoriete componisten van orgelmuziek. Zijn muziek zweeft vaak op het grensvlak van klassiek en modern en heeft een magnifieke grootsheid. In deze video speelt een pas zestienjarige (!) Jan Liebermann deze vijfde symfonie met een zelfverzekerdheid die je zou kunnen verwarren voor jeugdige branie als zijn uitvoering niet zo ongelooflijk strak en virtuoos was. Let vooral ook op zijn pedaalspel, dat niet alleen perfect ‘on point’ is maar ook een uitstekende dynamiek heeft. Het is dus mogelijk om op deze leeftijd op sublieme wijze met iets anders bezig te zijn dan fatbikes en TikTok.
Dupré - Prelude en Fugue in B Majeur
Als je het over GROTE orgelmuziek hebt, dan komt onvermijdelijk de naam Dupré bovendrijven. Marcel Dupré behoorde tot de moderne orgelcomponisten en zijn werk heeft vaak een heroïsche, bijna soundtrack-achtige inslag. Het orgel waarop Jan Liebermann hier speelt is het orgel van de Berliner Philharmonie, het één na grootste orgel in de stad, dat in omgang slechts wordt overtroffen door dat in de kathedraal van Berlijn. Deze Prelude en Fugue is een ingewikkeld stuk en Liebermann speelt het niet alleen foutloos, maar ook echt foutloos. Veel beter dan dit gaat het wat ons betreft niet worden. Vooral de donderende pedaalpartij aan het einde zorgde ervoor dat we even naar adem moesten happen toen het stuk voorbij was.
Bach - Trio Sonata No. 2 in C mineur BWV 526
De ultieme componist voor orgel? Wij hebben geen echte voorkeur, maar volgens velen is dat Johann Sebastian Bach. Dat komt natuurlijk door zijn Toccata en Fuga in D Mineur (BWV 565), waarschijnlijk het enige stuk voor orgel dat iedereen kent, en dat bij vrijwel alle organisten op het menu staat. Niet bij Jan Liebermann echter, in elk geval niet in één van zijn video’s, en dat is verrassend verfrissend. Hij speelt meerdere Toccata’s en Fugue’s, maar om hem als Bach-vertolker te presenteren laten we liever zijn uitvoering van de tweede Trio Sonate (BWV 526) zien en horen. Liebermann was 15 toen hij dit speelde, en opnieuw hebben we met diepe bewondering gekeken en vooral geluisterd naar zijn prachtig vloeiend gespeelde interpretatie, waarbij qua overdracht van emotie met name het dromerige middelste gedeelte opvalt. In één van de reacties onder de video merkt een kijker op dat Liebermann hier heel goed het gevoel van het stuk overbrengt, in plaats van ‘slechts’ een strakke uitvoering ervan te geven. Daar kunnen we het alleen maar mee eens zijn.
De Volgspot
Jan Liebermann heeft nog geen platendeal. Zijn werk is daarom vooralsnog alleen live te horen, en op YouTube. Wij twijfelen er eigenlijk niet aan dat daar snel verandering in komt, maar tot die tijd richten we de Volgspot op zijn YouTube account. Hier kun je door al zijn video’s bladeren, maar belangrijker is dat je bovenaan zijn pagina op de knop Abonneren kunt klikken om een berichtje te ontvangen wanneer hij een nieuwe video heeft geplaatst. Zo mis je geen enkele uitvoering meer.
Omdat video’s op YouTube nog wel eens de neiging hebben om te verdwijnen zou het kunnen dat links die we in dit artikel delen op den duur onbruikbaar worden. We controleren niet dagelijks alle gedeelde links in onze artikelen, dus daarom zouden we het op prijs stellen als je ons in dat geval een berichtje wil sturen, dan gaan we kijken of er nog wat te fixen is.
We zijn ervan overtuigd dat je inmiddels net zo van Jan Liebermann’s orgelspel hebt genoten als wij regelmatig doen. En we hopen dat we meer van dit soort artikelen kunnen gaan maken. Tips zijn daarom ook altijd van harte welkom!