Laurie Anderson & Kronos Quartet - Landfall: Kunst als therapie

Kunst als therapie

Luister naar Landfall (Spotify)

Als Laurie Anderson en het wereldberoemde en vooruitstrevende Kronos Quartet een samenwerking aankondigen met de titel Landfall, die is geïnspireerd op de tragedie die orkaan Sandy in 2012 aan de oostkust van Noord-Amerika veroorzaakte, dan dienen alle muziekliefhebbers de oren te spitsen. Dus óók zij die misschien alleen maar bekend zijn met de enige - en uiterst onwaarschijnlijke - hit die Laurie Anderson heeft gehad (het hypnotiserende O Superman). Het is een fascinerend maar angstaanjagend verslag van wat er zich die paar dagen voltrok. Het New Yorkse appartement van Anderson werd niet gespaard en ze vond er na afloop al haar muziekinstrumenten en archieven tot vuilnis gereduceerd, dus ze spreekt écht uit eigen ervaring.   Haar geruststellende, bijna moederlijke stemgeluid vormt bij nog niet de helft van de nummers een enigszins bizar contrast met de verschrikkelijkheden waarover ze vertelt. Het Kronos Quartet, dat onder leiding van arrangeur David Harrington nooit heeft teruggedeinsd voor een stevig potje muzikale cross-over, creëert samen met Anderson een sterk tot de verbeelding sprekende elektro-akoestische achtergrond vol geluidseffecten en melancholieke arrangementen. Vooral de stukken waarin ze samen te horen zijn bezitten een enorme intensiteit. Andersons kalme, soms bewust aarzelende spreekstijl krijgt nóg meer lading door zorgvuldig geplaatste stiltes in de muziek.

Kritische aandacht

De bijna achteloze manier waarop Laurie Anderson allerlei schijnbaar ongerelateerde details aan elkaar rijgt tot een ode aan de veerkracht van gewone mensen tijdens en na een natuurramp is indrukwekkend. Zowel Anderson als het Kronos Kwartet staan erom bekend dat ze regelmatig werk afleveren waarin de wat laconieke rol die de Amerikaanse regering vaak tegenover haar burgers speelt de nodige kritische aandacht krijgt, en ook hier krijgt de luisteraar de indruk dat de impact van de catastrofe groter was dan misschien nodig was geweest.   Muzikaal gezien draait het bij Landfall om knap gerangeerde moderne kwartetmuziek, die samen met de verfijnd toegepaste elektronica en ‘gevonden geluiden’ en de suggestieve titels van de vele korte tracks de indruk wekt dat je luistert naar een soundtrack van een niet-bestaande arthouse-film.

Kronos Quartet en Laurie Anderson (uiterst rechts) - Foto: Nonesuch Records

Het Verhaal, door Laurie Anderson

Het verhaal, dat zich afspeelt in Andersons woonplaats New York, begint bij de voorspelling van CNN dat er een zware storm op komst was en ‘de film aan de binnenkant van je ogen’ begint meteen al bij de tweede track, waarbij je in gedachten de wind hoort huilen in de donkere stad. Daarna het stijgende water dat door de straten stroomt als een rivier, de angst en de koortsachtige gedachten als de storm heviger wordt, tot de elektriciteit uitvalt en iedereen halsoverkop moet worden geëvacueerd naar hotels buiten de stad. De dageraad als de storm aan het afnemen is, waarbij voor het eerst weer licht valt op de bizarre verwoesting, waarbij boten op het land zijn geworpen en verkeersborden zijn verwrongen door de harde wind, en dan het langzaam uitdoven ven het natuurgeweld en de bewoners die verweesd terugkeren naar hun beschadigde huizen en eigendommen.   Vreemd genoeg spreekt er uit het verhaal dat Laurie Anderson op haar onnavolgbare manier vertelt ook een heleboel berusting. Het leven gaat door, we zijn er nog en het waren maar spullen, de weinig troostrijke mantra die slachtoffers van zo’n ramp zichzelf steevast en tot in den treure toefluisteren. Door gewone en alledaagse herinneringen ook na de storm de hoofdrol in het verhaal te laten spelen zegt Anderson enerzijds dat de mens sterker is dan zo’n ramp, maar ontstaat anderzijds de indruk dat het voor haar persoonlijk een soort van katharsis moet zijn geweest om er dit album over te maken met het Kronos Quartet. De scherpe waarnemer zal zelfs in het artwork van het album het concept van de ‘schone lei’ herkennen. Als je angst en verdriet in kunst - die zich daar bij uitstek voor leent - abstraheert kun je er afstand van nemen en ernaar kijken alsof je zelf ook slechts een toeschouwer bent geweest…

Foto: Nonesuch Records

Geen vrolijk album

Landfall van Laurie Anderson en het Kronos Quartet is uiteraard geen vrolijk album, maar we hoeven ook niet bang te zijn voor overweldigende somberheid. Het is behalve een persoonlijk verslag ook een eerbetoon aan de weerbaarheid van de mens en de flexibiliteit van de geest. Daarnaast is deze live-opname (!) voor de in betere weergave geïnteresseerde muziekliefhebber ook nog eens een parel van een productie. Dan weer weids, dan weer claustrofobisch, maar altijd doorzichtig en prachtig in balans. Een zeer goede hoofdtelefoon of een bovengemiddeld hifisysteem zullen het genot alleen maar vergroten.

Luister naar Landfall met Spotify: