Lehmann Linear D hoofdtelefoonversterker - review
Lehmann Linear D (Digital)
meer dan een geweldige hoofdtelefoonversterker
auteur: Max Delissen
Dat er de laatste tien jaar een sterk groeiende belangstelling is voor betere hoofdtelefoons is denk ik wel als gegeven te beschouwen. Nog nooit zijn er in zo’n korte tijd zo veel nieuwe modellen van oude én nieuwe merken op de markt verschenen, waarbij de prijs in veel gevallen geen factor meer lijkt te zijn. Hoofdtelefoons van enkele honderden tot soms vér boven de 1000 euro zijn redelijk gemeengoed geworden, en het moet gezegd: met zo’n ultra-persoonlijke luidsprekerset op je hoofd vervalt voor kleinbehuisden of muziekliefhebbers wiens partner niet wenst te delen in het luistergenot in veel gevallen de behoefte aan een betere (en dus duurdere) hifi-installatie. Daar hoort echter één belangrijke en vaak over het hoofd geziene ‘mits’ bij: een goede hoofdtelefoonversterker. Vergelijk het voor het gemak toch maar met een paar full-range high-end luidsprekers. Die krijg je ook niet lekker aangestuurd met een versterkertje van 300 euro. Daarom is de losse hoofdtelefoonversterker ook aan een revival bezig, en de Lehmann Linear D die in deze recensie centraal staat is daar een bijzonder voorbeeld van.
Nader bekeken
Lehmann is een naam die vooral bij analoogliefhebbers bekend is vanwege de Black Cube phonoversterker, die al minstens 20 jaar aantoont dat je voor niet al teveel geld een verdraaid goede en flexibele phonotrap kunt maken. Dat is de winnende formule van Norbert Lehmann, de eigenaar en fabrikant van het merk: relatief veel voor relatief weinig. Een eenvoudige maar perfect afgewerkte en uiterst stabiele behuizing, waarbij de schoonheid vooral van binnen zit. Dat geldt ook voor de Linear D, het topmodel uit een serie van vier hoofdtelefoonversterkers van Lehmann Audio. De langwerpige en vrij platte behuizing is behoorlijk zwaar en voorzien van zeer hoogwaardige chassisdelen voor de in- en uitgangen. Hij heeft zijn eigen, goed afgeschermde voeding aan boord. Indien je wil kan je er dus een beter netsnoer op aansluiten. Voor deze review gebruikte ik echter het standaard meegeleverde eurosnoer. De volumeknop aan de voorkant bedient heerlijk. Hij draait precies soepel genoeg, is trefzeker en volledig spelingsvrij. De SSC voetjes, tenslotte, maken gebruik van het zogenaamde Spring Suspension Concept. Ze zijn ontkoppeld middels gespannen draadjes en dat brengt volgens Lehmann net wat meer rust in de weergave.
Het is duidelijk dat de D in de naam staat voor Digital. Want naast een analoge ingang (stereo RCA) beschikt hij over een optische en coaxiale digitale ingang, waarbij de coax automatisch voorrang krijgt als er een signaal op wordt aangeboden. Een USB-ingang - en daarmee de mogelijkheid om DSD af te spelen - ontbreekt, en dat valt vandaag de dag natuurlijk op. Norbert Lehmann licht dit desgevraagd per e-mail toe. Met de Lehmann Linear D wil hij specifiek de meer traditionele hifi-gebruiker aanspreken, die meestal nog een gewone cd-speler als bron gebruikt, of hooguit een stand-alone streamer als een Naim of Linn. Daarom is de keuze tussen een coaxiale en een (optische) Toslink ingang voldoende. Wie per se een computer wil aansluiten kan daarvoor natuurlijk de optische ingang gebruiken, en ook de Bluesound Node2 die ik voor deze review als bron aansloot deed het prima via de Toslink ingang met de AudioQuest Cinnamon Optical kabel. Beide digitale ingangen kunnen een resolutie van maximaal 24bit/192kHz verwerken.
Aansluitingen
Aan de voorzijde zijn twee hoofdtelefoon-aansluitingen van 6,3 mm. te vinden. De output is via dipschakelaars in vier standen in te stellen: 0dB, +10dB, +18dB en +20dB. Mijn AudioQuest NightHawk heeft met zijn impedantie van slechts 25Ω geen boost nodig heeft, maar ik weet dat bepaalde planar-hoofdtelefoons, die soms wel rond de 600Ω zitten met hun impedantie, zullen profiteren van de +18dB en +20dB stand.
De Lehmann Linear D beschikt naast twee hoofdtelefoon-aansluitingen ook nog over een hoogwaardige RCA-uitgang op lijn-niveau, waarmee een eindversterker kan worden aangestuurd. Zo zou je, als je uitsluitend één analoge bron en een cd-speler of computer als streamer aan hoeft te sluiten, met een eindversterker en een paar luidsprekers een uiterst goed hifi-systeem kunnen samenstellen met de Lehmann Linear D als hart. Zeker iets om mee te nemen in de financiële bespiegelingen die aan een eventuele aankoop vooraf gaan.
Luisteren
Omdat ik niet beschik over een eindversterker heb ik de Lehmann niet in de rol van voorversterker kunnen testen, maar het leek me voor art`s excellence sowieso handiger om me te concentreren op de prestaties van de Linear D als hoofdtelefoonversterker. Ik ben wat dat betreft de laatste tijd best wel verwend, maar de Lehmann trekt zich op soevereine wijze helemaal niets aan van de concurrentie. De weergave is krachtig en dynamisch, uiterst subtiel als het nodig is en eindeloos gedetailleerd zonder ook maar het geringste spoor van scherpte. Het laag dat mijn AudioQuest Nighthawk zich door de Linear D liet opleggen behoort tot het diepste en strakste dat ik hem heb horen doen, en de ruimtelijke weergave is van zeer hoge klasse. Het prachtige album Dokunmak van Erkan Oğur, Derya Türkan & İlkin Deniz bevat prachtig opgenomen rustige ‘world-jazz’ met Turkse invloeden, met name door de exotisch klinkende Kemençe van Türkan, een klein instrument dat een beetje het midden houdt tussen een viool en een luit, dat met een strijkstok wordt bespeeld. De andere instrumenten, een akoestische bas (Deniz), en een fretloze gitaar (!) en Saz (Oğur) leveren ieder hun eigen klankstructuur en ruimtelijk beeld die door de Lehmann meesterlijk ontrafeld worden en in het juiste perspectief worden geplaatst. Het kost geen enkele moeite om de individuele snaren te horen en vast te stellen van welk materiaal ze zijn gemaakt, en het uitsterven van de galm in de opname is zéér lang en rimpelloos. Wat me ook opvalt is de vlekkeloze timing en de daarmee gepaard gaande levensechtheid. De muziek krijgt hierdoor een heerlijk vloeiend en volledig stressvrij karakter.
Met moderne, meer elektronische muziek toont de Linear D andermaal zijn kracht. Het nieuwe album Nachtlicht van Eefje de Visser bevat een uitermate gecondenseerde en warm klinkende mix van akoestische instrumenten en elektronische loops en percussie. De Nederlandstalige poëzie van deze schone brunette is relatief diep in de mix gezet, maar is met de combinatie NightHawk/Lehmann uitstekend te volgen. De vele dwarrelende en in- en uitfadende laagjes waaruit de psychedelische mix is opgebouwd worden ondersteund door een werkelijk putdiep laag, dat drukvol en sonoor wordt weergegeven zonder dat dat compressie oplevert in andere frequentiegebieden.
Conclusie
De Lehmann Linear D is een geweldig klinkende en zeer goed gebouwde hoofdtelefoonversterker die met zijn toegevoegde functionaliteit een vrij unieke positie inneemt. Ik twijfel er niet aan dat hij ook als voorversterker voortreffelijk zal klinken. Ik moet toegeven dat ik vooraf wat sceptisch was door de afwezigheid van een USB-ingang en de ontbrekende mogelijkheid om DSD af te spelen, maar die bezwaren verdwenen als sneeuw voor de zon toen ik hoorde wat de Lehmann Linear D - op zijn eigen merites beoordeeld - als muzikaal statement neer weet te zetten. Het was een genot om ernaar te luisteren.
Extra informatie
Voor meer informatie en prijzen over de beschreven Lehmann Linear D hoofdtelefoonversterker en andere producten, zie onze webwinkel:
Spotify
Tidal
Dit document is eigendom van art`s excellence – © copyright 2016