A=432Hz - Stemmingswisselingen in de hifi?
Een paar jaar geleden kwam ik het fenomeen A=432Hz voor het eerst tegen in een persbericht, en sindsdien vindt het heel voorzichtig opgang binnen de audiofiele gemeenschap. De mensen die zich er serieus mee bezighouden zijn van mening dat de muziek waar we naar luisteren in een onnatuurlijke stemming (A=440Hz) is gespeeld en opgenomen, en dat het verlagen van die stemming naar A=432Hz ons veel meer luistergenot zou opleveren. Voor veel audiofielen een no-brainer, maar er zijn ook al diverse verhitte discussies over dit onderwerp ontstaan. Waar gaat het eigenlijk over?
Bronnen
Als je in Google naar A=432Hz zoekt ontkom je niet aan het beeld dat de meeste bronnen toch een beetje in de esoterische hoek zitten, waar het ook over graancirkels, aura’s, UFO’s en chemtrails gaat en over overheidscomplotten om via genetisch gemanipuleerd voedsel ons leven te beheersen. En dat is, als ik heel eerlijk ben, niet bepaald een omgeving waarin ik informatie erg serieus kan nemen. Ik vind dat er in de periferie van de hifi sowieso teveel parallellen met Geloof zitten en alles wat daarmee te maken heeft is naar mijn mening een slechte raadgever bij een eerlijke poging tot duiding. Helemáál ontkom ik er niet aan, maar ik zou de esoterische kant van de zaak eigenlijk het liefst buiten beschouwing laten en me beperken tot de muzikale argumenten die door voorstanders van A=432Hz binnen de hifi worden gebruikt.
In deze uitgebreide column zal ik wat broodnodige nuance in de discussie proberen te brengen, en waar nodig ook een paar kritische kanttekeningen plaatsen bij de beweringen die rond A=432Hz worden gedaan. Aan de ene kant fascineert de materie me behoorlijk, maar aan de andere kant heb ik er na eigen onderzoek een paar grote bedenkingen bij. Ik ga er trouwens steeds vanuit dat de lezers oud en wijs genoeg zijn om hun eigen conclusies te trekken.
Waar komt het vandaan?
De bronnen zijn het niet eens over de herkomst van het ‘probleem’, maar er zijn twee verklaringen die nogal vaak opduiken. De eerste is dat ergens in 1939 is besloten dat orkesten voortaan de grondtoon A=440Hz moesten gebruiken bij het stemmen, in plaats van de tot dan toe gebruikelijke A=432Hz. Het initiatief hiervoor zou zijn genomen door Engelse tonmeisters - opnametechnici voor klassieke muziek - die met een hogere stemming een luider en spelend orkest met ‘meer glans’ wilden creëren. Die verklaring is eigenlijk wel plausibel.
De tweede veel voorkomende verklaring is dat aan A=440Hz een duister nazi-complot onder leiding van Josef Goebbels ten grondslag ligt. Wat dat complot precies inhoudt weet overigens niemand, dus de geloofwaardigheid van deze theorie is uiterst gering.
Daarnaast vermelden veel bronnen dat A=432Hz door de grote dirigent en componist Guiseppe Verdi werd gebruikt, omdat het de natuurlijke stemming zou zijn van Stradivarius-violen. De meeste bronnen halen echter al snel de esoterie erbij met hun bewering dat 432Hz een natuurlijk veelvoud is van één of andere oertoon of resonantiefrequentie van het universum die overal (dus ook in ons) weerklinkt. Hét argument daarvoor zou de vorm zijn die water op een trillend membraan aanneemt bij verschillende frequenties. Bij A=432Hz zou de vorm natuurlijk en bloemachtig zijn. Dat laatste lijkt te kloppen, maar wat het precies bewijst in relatie tot muziekweergave is me niet duidelijk.
De techniek
Uiteraard heb ik niet alleen met mijn neus in de boeken gezeten en er heel veel met vakbroeders over gefilosofeerd. Ik heb ook een aantal luistertests georganiseerd. De resultaten daarvan waren verrassend, want volkomen tegenstrijdig met hetgeen de voorstanders van A=432Hz rapporteren. Dat kwam, zo werd mij achteraf verweten, omdat ik de omzetting niet goed had uitgevoerd. Wat was er gebeurd?
Er zijn twee manieren om dit ‘probleem’ op technische wijze aan te pakken. De eerste is om alle files stuk voor stuk om te rekenen met een computer. Daar heb je een sound-editor als Audacity voor nodig. Dergelijke programma’s bieden de mogelijkheid om de afspeelsnelheid van de bestanden te verlagen. Vergelijk het maar met een langspeelplaat die je met een lager ingestelde pitch-control afspeelt. Alleen verander je dan niet alleen de toonhoogte, maar ook de tijdsduur. Ik had aangenomen dat dat laatste niet de bedoeling was, dus vinkte ik de optie aan die de originele lengte van de file behoudt. Maar volgens de voorstanders had ik die juist niet moeten inschakelen. Als je het goed doet wordt de file dus een klein beetje langer. 1,818181812% om precies te zijn, want dat is het omreken-percentage dat op internet wordt vermeld.
De tweede manier werkt eigenlijk hetzelfde, maar dan met een Plugin voor je afspeelsoftware (zoals Foobar2000), die de muziekbestanden tijdens het afspelen ‘on the fly’ omrekent. Daarvoor worden de bestanden eerst razendsnel in een cache geladen, om van daaruit de procentuele vertraging toe te passen. Dat kost bij muziek in cd-kwaliteit relatief weinig rekenkracht, dus je merkt er niks van dat er een hele kleine vertraging zit tussen het moment dat je op ‘Play’ drukt en het moment dat de muziek begint. Het resultaat is in beide gevallen hetzelfde: een toon van 440Hz wordt bij benadering weergegeven op 432 Hz.
Zei hij nou bij benadering? Dat klopt ja… Het vervelende is namelijk dat het percentage (1.818181812) waarmee je 440 moet verlagen om 432 te krijgen een repeterende decimale breuk bevat. Dat betekent dat de de zich herhalende reeks decimalen achter de komma in principe oneindig doorloopt. We schrijven een 2 op het eind om aan te geven dat het laatste cijfer in de weergegeven reeks naar boven is afgerond. Maar feitelijk kun je tot Sint Juttemis enen en achten blijven toevoegen, precies 432 wordt het nooit. Er komen weliswaar steeds meer nullen achter de komma te staan, maar het laatste cijfer van de uitkomst is altijd groter dan nul. Een kniesoor echter, die daarop let. Zelfs iemand met een absoluut gehoor zal die afwijking vrij snel na de derde nul al niet meer horen. Maar in theorie werkt het achteraf omrekenen dus nooit perfect.
Historie en een eerste punt van kritiek
Dé raison d’être van A=432Hz die je eigenlijk voortdurend hoort is dat deze grondtoon ons van nature beter in de oren klinkt. De opgenomen muziek die we vandaag de dag consumeren staat in de te hoge A=440Hz stemming en klinkt daarom ‘dus’ niet goed/optimaal/natuurlijk (meerdere keuzes mogelijk). Maar is dat wel altijd zo? Als je de historie van de concertstemming in een grafiek zou weergeven was het resultaat op zijn minst ‘grillig’ te noemen. Vooral in vroeger tijden heerste er wat dat betreft totale chaos. Iedereen gebruikte zijn eigen stemming. Neem als voorbeeld één van de beroemdste (en mooiste) muziekstukken die ooit zijn geschreven, de Matthäus-Passion van Johann Sebastiaan Bach (BWV 244). Hij schreef dit magnum opus in 1727 of 1728, toen hij als componist aan het hof van Leipzig werkte. Daar werd een stemming van A=415Hz gehanteerd. De instrumenten die worden gebruikt bij een authentieke uitvoering van de Matthäus Passion zijn, als de uitvoerende musici en de dirigent hun werk serieus nemen, dus in 415Hz gestemd.
Nog een voorbeeld, met wederom Bach in de hoofdrol. Zijn 6 Suites Voor Onbegeleide Cello (BWV 1007-1012) werden tussen 1717 en 1723 geschreven, toen hij als Kapellmeister aan het Hof van Köthen werkzaam was. In Köthen (dat slechts 70 kilometer van Leipzig ligt) werd de extreem lage stemming van A=392Hz aangehouden. De Nederlandse cellist Pieter Wispelwey nam vorig jaar deze cellosuites voor de derde keer in zijn loopbaan op, ditmaal in de correcte stemming.
Hiermee komen we bij mijn eerste punt van kritiek. De automatische omzetting naar een zuivere A=432Hz werkt logischerwijs alleen als de stemming van de opname ook daadwerkelijk A=440Hz is, wat dus lang niet altijd het geval blijkt te zijn.
Bezwaren van Artistieke Aard
Mijn andere (en misschien wel grootste) bezwaar is dat deze omzetting van 440 naar 432Hz inhoudt dat de muziek, zoals ik al eerder vertelde, letterlijk 1,818181812% wordt vertraagd. En op die manier rommel je wat mij betreft aan de essentie van de muzikale uitvoering. De uitvoerende artiest heeft de muziek in een bepaald tempo gespeeld, omdat hij of zij dat het juiste tempo vond. Beethoven met Herbert von Karajan achter de lessenaar werd sneller gespeeld dan wanneer Bernard Haitink de baton hanteerde, Reinbert de Leeuw speelt de pianowerken van Satie erg traag, terwijl France Clidat voor het eten thuis wil zijn. Dan heb je het dus over een muzikale interpretatie. Dat geldt trouwens niet alleen voor klassiek, maar voor elke muzieksoort. De muziek heeft uiteindelijk de studio verlaten met goedkeuring van de artiest: zó moest het zijn, op die manier wilden ze het delen met de rest van de wereld.
Dan vind ik het van een nogal krap besef van muzikale waarde getuigen als je daar meteen een streep door haalt en er een eigen draai aan geeft. Alsof je een fles ketchup meeneemt naar een sterrenrestaurant...
Techniek in dienst van de Muziek is toch juist heel goed?
Techniek en muziek zijn in de hifi onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie mijn schrijfsels al langer leest weet dat ik daar een nogal uitgesproken mening over heb. Die komt heel in het kort hierop neer: de techniek moet altijd in dienst staan van de muziek. Daarmee bedoel ik dat de techniek het middel moet zijn en de muziek het doel. Niks mis dus met het omrekenen van muziekbestanden naar een andere grondtoon zou je dan kunnen denken, want als het er beter door klinkt dan is het toch goed?
Nou, nee… Ik heb er zelf echt héél goed naar geluisterd, ik heb het aan een paar vertrouwde muziekvrienden en collega’s laten horen, en ik heb een demonstratie tijdens een hifi-show bijgewoond. Helaas ben ik in geen enkel geval uit mijn stoel gevallen van verbazing (of van muzikale extase). De bewerkte bestanden klonken vooral anders. Bij de demonstratie tijdens de hifi-show viel me bovendien op dat de luisteraars vooraf te horen kregen wanneer het bewerkte of het onbewerkte bestand werd afgespeeld. Dat is volgens mij niet zoals je zoiets hoort te doen, want voorkennis voedt de verwachting en beïnvloedt dus de waarneming. Los nog van het feit dat het op zo’n show (met een onbekende set in een onbekende akoestiek) vrijwel onmogelijk is om iets verstandigs over het muzikale resultaat te zeggen.
Is er een oplossing nodig, en wat zou die kunnen zijn?
We luisteren nu zo’n dikke 60 jaar in hifidelity naar opgenomen muziek en al die tijd hebben vele miljoenen muziekliefhebbers in vervoering geluisterd naar muziek die in A=440Hz was opgenomen. Dat gebeurt ook nu nog elke dag. Zijn dat dan allemaal stakkers die in het duister tasten? Ik geloof het niet… Het is echter te eenvoudig om het hele A=432Hz verhaal met één hooghartige zwaai naar het rijk der fabelen te verwijzen. Er is wat mij betreft best ruimte voor écht wetenschappelijk en onafhankelijk onderzoek, waarbij onder gecontroleerde omstandigheden en volgens beproefde statistische methodes kan worden vastgesteld wat er werkelijk aan de hand is.
Maar onvermijdelijk rijst ook de vraag of dit misschien een oplossing is voor een niet bestaand probleem. Want als je net iets verder kijkt dan de oppervlakkige brouhaha van de profeten en de gelovigen zie je een smalle, maar potentieel lucratieve niche in de handel. Nu is geld verdienen niet slecht, maar het moet wél met open vizier gebeuren. Geïnteresseerden moeten het hele plaatje kunnen overzien om zich een eerlijk beeld te vormen. Daar hoort wat mij betreft zeker het vraagstuk van de artistieke integriteit in thuis, net als de constatering dat opnames van oude muziek in een authentieke stemming sowieso niet zullen profiteren van een on-the-fly omzetting.
Mijn eigen conclusie lijkt in het licht van deze discussie misschien wat onspectaculair, maar ik kan in alle redelijkheid maar tot één slotsom komen. Als (en dan bedoel ik ook echt als) blijkt dat muziek die gespeeld wordt in een stemming van A=432Hz inderdáád beter klinkt moet je dit ‘probleem’ niet aan de weergavekant oplossen maar aan de opnamekant. Als orkesten en bands voortaan deze ‘betere’ stemming aanhouden kunnen we muziek gewoon in het originele tempo blijven afspelen...
Tot die tijd neem ik in volle tevredenheid genoegen met het kippenvel dat ik ondanks alles nog steeds krijg van mijn ‘foute’ muziek. Het kan namelijk best verkeren…
Luistervoorbeelden van de genoemde muziekstukken, klik op de afbeelding om te openen in Spotify:
J.S. Bach: Matthäus Passion - Ton Koopman
J.S. Bach: 6 Cello Suites - Pieter Wispelwey
"en hebben dan zelf een plugin in C ontwikkeld, gebaseerd op een bestaande sound library die welombekend is om zijn resamplers van wereldniveau."
Dat is dan mooi dat je zelf een plugin hebt ontwikkeld maar geef daar dan ook gewoon de naam van de sound library want dan ben je duidelijk, nu beweer je iets dat niet geverifieerd kan worden en bij gebrek aan referentie vervalt wat mij betreft de geloofwaardigheid.
Digitale muziek resamplen naar een andere snelheid is ALTIJD ingrijpend en jou opmerking "De enige juiste methode zonder verlies, is het equivalent van een plaat net iets trager af te spelen, zodat A=440 op A=432 uitkomt. De -1.82% afrondig van -1.818181â¦. is niet relevant en je kan dit nameten met frequentieanalyses dat 440 dan op 432 uitkomt" nou ik kan je als producent van digitale heruitgaven van analoge bronnen garanderen dat afrondingsfouten het geluid aardig kunnen aantasten, en helaas is het veranderen van snelheid/toonhoogte in het digitale domein een heel stuk ingewikkelder dan het veranderen van snelheid van een draaitafel.
Het is ook de reden dat ik LP's opneem op 32/88,2 (2x bitdiepte x 2x samplerate t.o.v. CD standaard) of 32/176,4 (2x bitdiepte x 4x samplerate t.o.v. CD standaard) en dat het eindresultaat na het verwijderen van tikken en ruis wordt gesampled naar 16/44,1, de deelfactoren zijn dan 4 of 8 , dit geeft dus geen afrondingsfouten bij omzetting naar 16/44,1 (CD standaard).
Bij opnemen op 32/192, 24/192, 32/96 of 24/96 heb je altijd afrondingsfouten als deze naderhand gesampled moeten worden naar 16/44,1, als ik alleen kijk naar de samplerate dan krijg ik met downsampling van 192 naar 44,1 een deelfactor van 4,353741496598639 (15 cijfers achter de komma) terwijl downsampling van 96 naar 44,1 een deelfactor van 2,17687074829932 (14 cijfers achter de komma) heb, rekenkundig heeft een computer dus meer rekenkracht en tijd nodig om de muziek om te rekenen, dat hierbij fouten ontstaan door afronding van waarden is HOORBAAR in het geluid wat zich openbaart in toonhoogte, fase en looptijd verschillen, en dit terwijl de lengte en dus het tijd domein van de opname in principe niet zijn veranderd.
Bij omzetting naar een andere toonhoogte en/of snelheid ga je dus ook resamplen in het TIJD DOMEIN van de digitale bron, dit is nog veel kritischer dan downsamplen waarin toonhoogte, lengte en tijdsduur onveranderd blijven, het percentage waarin de shift = tijd domein veranderd moet worden is -1,818181818181818.
Hier is er grote kans op misrekening, in Audacity moet de waarde ingevuld worden als -1,818 waardoor de software er dus geen -1,818181818181818 van maakt maar -1,818000000000000, dus een afwijking naar onderen op de laatste 12 cijfers achter de komma, wat dit gaat doen met toonhoogte, fase en looptijd verschillen laat zich raden aangezien het verband tussen deze drie waarden kunnen gaan verschillen.
En daar kom ik dan meteen bij een ander punt, er is geen eenduidigheid in de methode, de een beweerd dat de pitch veranderd moet worden bij gelijke lengte terwijl de ander beweerd dat de complete snelheid naar beneden moet waardoor het muziekstuk langer wordt van speelduur, bij methode 1 waarbij de pitch veranderd word bij gelijke speelduur schuift het TOTALE geluidsbeeld 8 Hz naar beneden zodat 440 Hz dan 432 Hz word, dit is onwenselijk want je totaalbeeld gaat direct om zeep.
Want wat gebeurd er met de harmonische boventonen van grondfrequenties, juist dat klopt dan niet meer, de eerste harmonische toon van 440 zou 880 Hz moeten zijn maar wordt nu 872 Hz, een verschil van 8 Hz t.o.v. de grondfrequentie, en bij toename van het aantal harmonische tonen worden de afwijkingen groter want de harmonischen lopen niet meer in de pas met de grondtoon, de harmonische tonen zorgen samen met de grondtoon voor resonantie, dus er zal geen enkele prettige resonantie optreden daar de harmonische tonen uit hun verband worden getrokken en elkaar juist gaan tegenwerken daar ze niet meer het veelvoud zijn van de grondtoon.
Dan methode 2, de totale snelheid veranderen waardoor een toon van 440 Hz op 432 Hz komt, ja dan blijven de harmonische tonen in de pas met de grondfrequenties maar... dan is het niet meer de muziek zoals muzikant(en) en producent(en) het bedoelt hebben, het iets langzamer afspelen zal misschien in de optiek van 432 Hz aanhangers beter klinken maar voor mensen die gevoelig zijn voor ritme is het knap storend als de snelheid niet meer klopt met wat ze in hun (onder)bewustzijn met een muziekstuk hebben ervaren, en -1,82% kan dan knap irritant zijn.
Ik ben het dus volledig met Max eens dat resamplen van opnames naar andere waardes waarvan de deelfactor met een groot antal cijfers achter de komma, of zelfs met een loop in het oneindige, problemen geeft bij omzetten naar 432 Hz niet wenselijk is, het is een lapmiddel waarvan ik de werking betwist.
Ben ik dan tegen 432 Hz? NEE want ik weet dat live optredens veel beter klinken als alles op 432 Hz is gestemd, Frederic daar zou je prioriteit moeten liggen, ga de maatschappijen, muziekscholen en conservatoriums overtuigen met muziek welke origineel op 432 Hz is opgenomen en gebruik GEEN van 440 Hz naar 432 Hz omgezette muziek, zorg dat het roer bij de bron omgaat, niet bij de eindgebruiker, want aan het omzetten van muziek naar 432 Hz zitten te veel nadelen voor het digitale tijd domein en is het middel erger dan de kwaal.
De hier vermelde methodes (o.a.foobar) hebben resolutieverlies tot gevolg. Wij hebben dat probleem ontdekt door luisteronderzoek en aangepakt door na te denken hoe best te rekenen op muziekbestanden en ruwe audio data, en hebben dan zelf een plugin in C ontwikkeld, gebaseerd op een bestaande sound library die welombekend is om zijn resamplers van wereldniveau.
Wij hebben onze huidige methode die we in de SOtM SMS 1000 streamer hebben geïmplementeerd en gepresenteerd op de X-fi o.a. laten horen aan Garmt van Beter Beeld en Geluid die ze kon vergelijken met de oude foobar methode. Eerste reactie: het resolutieverlies (van de foobar methode) is algeheel verdwenen!
Er zijn zelfs recensenten die onderzoek gedaan hebben met enkel pitch shift op sets tot 150.000 euro, en dan was 440 altijd beter dan de omgezette 432 bestanden. Wij zijn drie jaar terug al tot de conclusie gekomen dat wanneer je enkel de pitch verlaagt, de boventonen vals klinken en het ruimtebeeld om zeep gaat.
Deze persoon die jullie zelf ook kennen zonder namen te gaan noemen heeft nadien op facebook toegegeven dat het inderdaad om pitch shift ging en dat hij zijn onderzoek opnieuw zou doen. De gebreken in de pitch methode waren direct herkenbaar.
De enige juiste methode zonder verlies, is het equivalent van een plaat net iets trager af te spelen, zodat A=440 op A=432 uitkomt. De -1.82% afrondig van -1.818181.... is niet relevant en je kan dit nameten met frequentieanalyses dat 440 dan op 432 uitkomt.
Beter nog: direct alles in 432 Hz maken. Enkele grote 432 Hz namen: DJ Tiesto via zijn producer Geert Huinink. En uiteraard ook the Schiller institute met artiesten zoals Pavarotti en Placido Domingo. Er zijn zelfs brieven van Verdi gevonden waarin de reden wordt toegelicht. Ook meezingen in 432 is veel beter en makkelijker voor de stembanden, mijn vrouw die alle muziek in 432 in de wagen meezingt in 432 en enkel en alleen Allison Kraus in 440 is zo'n leuke anekdote om te vermelden wat het met de stembanden doet ....
http://www.youtube.com/watch?v=9RUqa3gVC6I
Ook wordt er gesuggereerd dat het probleem aan de opnamekant moet gedaan worden. Dit is onbegonnen werk, want dan zou je alle musici moeten kunnen overtuigen om hun instrumenten in 432 te stemmen, terwijl 440 de ISO standaard is, die de meesten niet in vraag stellen. Doorwinterde muzikanten weten dat hun instrument beter klinkt wanneer ze het een halve toon lager stemmen. Ik ken diverse gitaarleraars die me dat toevertrouwd hebben, die het zelf toepassen.
Ga naar eender welke muziekschool en je zal helaas 440 voorgeschoteld krijgen als frequentie waarin je je instrument moet stemmen, en hoe ze totdaar gekomen zijn, wordt zelfs niet toegelicht. Ook op de X-FI show kon NIEMAND ons antwoorden vandaar die 440 norm komt. Het is gewoon vrijwel onbekend bij de massa.
En dan het onderzoek: er is genoeg degelijk onderzoek gedaan naar 432 Hz, o.a. het werk van Maria Renold, je moet het gewoon vinden. En uiteraard ook op zoek zijn. Zie het boek
Intervals, Scales, Tones and the Concert Pitch C
2000 proefpersonen met echte instrumenten in 432 en 440, en 90% vindt 432 beter.
Wij kwamen met onze voormalige foobar methode gebasseerd op de soundtouch / soundstretch library aan 95% die 432 beter vindt. Deze gaf met sommige muziek fouten, o.a. Rye Cooder en muziek met zwevende aanhoudende noten.
Geen audiofielen maar mensen met een ruimer wereldbeeld die reeds iets van 432 Hz gehoord hadden. Het mapje met alle intakes lag op de X-FI show in kamer 112 op eenvoudig verzoek inkijkbaar. Op 58 van de 60 intakes meer bolletjes aangevinkt voor de 432 Hz versies.
Voor ons is er geen terugweg naar 432, en alles wordt al drie jaar in 432 gespeeld. Behalve uiteraard barok en afwijkende stemmingen, want er zijn meerdere stemmingen die erg prettig klinken en A=415 is ook zo'n frequentie die voor resonanties in het oor zorgt, bvb met klavecimbel.
Ook indische instrumenten blijf je beter af, als je bvb een opname van James Asher in 432 zou vertragen, dan wordt de gitaar gestemd in 440 beter op 432, en klinkt de sitar slechter (Indische instrumenten zijn native 432, alsook vele oude Griekse en Indissche instrumenten, zie o.a. de stemming van pythagoras), waarmee me waar willen aantonen dat het niks te maken heeft met louter trager afspelen, want dan zou alles beter klinken.
Met hedendaagse Westerse muziek kan je gerust aannemen dat het bijna allemaal in A=440 Hz gemaakt is, en voor die muziek hebben we onze streamer aangepast, niet voor de uitzonderingen op de regel.
Je zal ook geen enkele 440 opname vinden, die voor prettige resonanties in het oor zorgt, vertraag het naar 432 en het is wel prijs. Een mooi voorbeeld is dit clipje met muziek in 432 Hz:
http://www.youtube.com/watch?v=ojJZAIkEHaQ&feature=youtu.be
Deze versie laat duidelijk resonanties in je oor horen, terwijl de orginele versie dat niet doet:
http://www.youtube.com/watch?v=24LHdNIZNCU
Dit is dan ook het antwoord op de vraag wat de relatie is tussen waterresonantie zoals gefotografeerd door Robert Boerman (en door ons non-public peer reviewed) en het hoorbare 432 Hz effect. Ja wij hebben dus schaaltjes met water op een woofertje laten trillen en uitgebreid gekeken naar het fenomeen wat ook gekend is als cymatics.
Ons gehoor is gevuld met water, met name de cochlea, een spiraal die zich gedraagt volgens de phi dampening aka gulden snede. Een mooier resonantiepatroon van water in onze cochlea zorgt dus voor een betere sound, met 10e order boventonen voor 432 en slechts 9e order boventonen voor 440. Zie Jamie Buturff, the cosmic 432.
Hij toont ook aan dat het getal 432 overal in de natuur voorkomt, alsof het een kosmische bouwsteen is van de matrix die het heelal vormt. Gaande van het aantal hartslagen per dag, de precessiecyclus, de diameter van zon & maan, de pyramides, stonehenge en zoveel andere oude bouwwerken: er is een relatie met 432. Wij hadden op de show een groot bord met al deze verhoudingen meegenomen.
Wij hebben ondertussen demosetjes gemaakt van originele bestanden en hun 432 Hz versie zoals omgezet door onze library en geïmplemeneteerd in onze streamer. Daarmee kan je dan zelf blind aan de slag, mocht je dat wensen. Doe dan ook eens een blinde test met de audioquest netwerkkabels, zeer benieuwd.
Op eenvoudig verzoek kan men per mail zo'n shootout setje via wetransfer ontvangen met drie nummers die we vaak op de show gedraaid hebben en vlot verschillen laten horen. Dit laat exact horen wat de streamer in realtime doet. Een vrij zware berekening die op een zuinige atom cpu ongeveer 45 tot 50 min duurt voor een CD, wanneer deze in batch zou gebeuren. Maar de streamer doet het direct in realtime zonder hoorbare vertraging of met de noodzaak twee versies van alles te moeten bijhouden.
Op de show hebben we ook een robot meegenomen met plextor drives die volautomatisch cd omzet in 432 Hz versies als proof of concept.
Leuke reactie:
Even een reactie op het omzetten van de cd bij jullie op X-fi show.
Heb meteen Zondagavond al een A en B vergelijking gemaakt.
Het verschil viel meteen op.
heb de Copy al meer keer gedraaid als het origineel.
Ben er dan ook heel blij mee.
Onze methode is implementeerbaar op alle op vortexbox of MPD gebaseerde streamers, waaronder de SOtM SMS-1000 en is een optie die we wellicht binnenkort in licentie gaan geven aan andere dealers. In theorie zijn alle squeezebox varianten ook implementeerbaar, gezien deze ook processing toe laten van de ruwe decoded PCM data alvorens het naar de geluidskaart gaat (wat in veel gevallen een USB dac is).
Ik heb lang getwijfeld of ik iets wilde doen met je nogal lange (en in dat licht gezien werkelijk verbazingwekkend snel geplaatste) reactie op mijn column. Omdat het zo gelijkhebberig overkomt. Maar ook omdat ik denk dat het niet erg zinvol is. We hebben, voorafgaand aan de publicatie van mijn column, namelijk al veel en soms heel hard gediscussieerd over dit onderwerp. Dat viel niet mee, want je weigerde stelselmatig om op redelijke argumenten van mijn kant in te gaan en verviel al snel in nogal kinderachtige en zelfs valse beschuldigingen, die je baseerde op pertinent onjuiste aannames.
Je enige argument was (en is) steeds de betere geluidskwaliteit. Nu is dat op zich een nobel streven, en in principe een valide onderwerp in deze discussie, maar als je mijn column goed hebt gelezen zul je moeten erkennen dat ik nergens beweer dat files die (op de volgens jou correcte manier) naar A=432Hz zijn omgerekend slechter klinken dan onbewerkte files. Ik geef aan dat ik het vooral ANDERS vind klinken en dat vind ik nog steeds. Ik behoor kennelijk tot wat jij 'de 10% die het niet hoort en het nooit zal horen' noemt. En weet je wat? Soit...
Je zult ongetwijfeld popelen om me (opnieuw) van onzorgvuldigheid en gehoorgestoordheid te betichten, maar ik heb liever dat je ingaat op mijn argument over de aperte rekenfout die er volgens mij in de (automatische) omzetting zit. Of op mijn twijfel aan het nut van omzetting bij één van de vele in authentieke (lees: niet A=440Hz) stemming opgenomen albums. Maar het allerliefste zou ik willen dat je ingaat op mijn bezwaar tegen de aantasting van de artistieke integriteit, die optreedt als je met de tijdsduur van de muziek gaat rommelen.
Het ligt echter in de lijn der verwachting dat je dat ook deze keer niet zult doen. Dat zou jammer zijn, want dan weet ik nog steeds niet of er eigenlijk wel argumenten bestaan die mijn bezwaren redelijkerwijs kunnen weerleggen.
Mocht je je toch geroepen voelen, weet dan in elk geval dat je standaard-riedel over de geluidskwaliteit inmiddels aardig sleets is en steeds meer als een verkooppraatje begint te klinken...wat het natuurlijk ook is.
Bedankt voor deze interessante verhalen.
Als amateur pianostemmer heb ik m'n piano van ±440 naar 432 hz gestemd.
Het is niet helemaal goed gelukt maar het het verschil is toch wel te horen.
http://www.youtube.com/watch?v=bQZV_JVWiGU
Groet,
Arjen
Leuk dat je dit experiment hebt uitgevoerd. Ik heb het filmpje diverse keren beluisterd, erg fraai! De gebruikte toonhoogte maakt voor mijn beleving niet veel uit. Persoonlijk geef ik de vookeur aan 440 Hz, maar misschien komt dat wel omdat ik dat gewend ben :-)
Groetjes,
Kees Jan
