The Flashbulb - Muziek Zonder Grenzen

Het is alweer een hele tijd geleden dat ik op deze plek iets over muziek heb geschreven. Dat komt niet omdat ik opeens met mijn hobby ben gestopt omdat ik toch liever wilde gaan kantklossen, maar je weet hoe dat gaat: andere dingen moeten soms voorrang krijgen. Maar onder de streep blijft muziek natuurlijk wél de essentie. Het is waar alles in onze branche om draait. Zonder muziek geen hifi. Sommigen vergeten wel eens dat die vergelijking echt maar één kant op werkt, want muziek kan heel goed zonder hifi. Probeer dat maar eens, en bezoek een concert. Leuk, gezellig en leerzaam. Niet in de laatste plaats over de functie van hifi (voor de doordenkers…), maar dat terzijde…

Goed dan, terzake! De directe aanleiding voor deze column was de achtergrondmuziek die door Kees Jan werd gekozen voor een filmpje over de iFi Micro iDSD - zie hieronder - en die mij elke keer weer kippenvel bezorgt. Deze bloedmooie compositie staat op het jongste album van Benn Jordan uit Chicago, die sinds 1999 vooral onder het pseudoniem The Flashbulb muziek maakt. Het is niet eenvoudig om zijn muziek in een bepaald genre onder te brengen. Daarvoor is zijn palet gewoonweg te groot en te kleurrijk. In het aan hem gewijde lemma in Wikipedia staat de omschrijving Jazz en IDM. Véél te beperkt wat mij betreft, daar mogen minstens nog Ambient, Neo-Klassiek, (Prog)Rock, Elektro en Folk bij. Het is overigens wel zo dat elektronica een grote rol speelt op al zijn albums.

Klik op het plaatje om naar YouTube te gaan.

De Composities

Waar ik het bij de Wikipedia informatie overigens wel volledig mee eens ben is de stijl-aanduiding ‘cinematic’. Als ik naar The Flashbulb luister heb ik het gevoel dat ik meegenomen word op een reis door een oneindig landschap vol beelden en emoties. Daarbij komt ook altijd heel snel een gevoel van grote bewondering in me op. De vrijwel volledig instrumentale muziek (met heel soms wat flarden tekst) zit wat mij betreft namelijk op alle niveaus erg goed in elkaar. De composities zijn origineel, verrassend zelfs. Jordan heeft maling aan conventies en durft een track die als rustig kabbelend melodietje begint zonder enige schroom te eindigen met een donderende metal-riff (The Trees In Juarez van Opus At The End Of Everything). Dat weet hij op zó’n organische wijze te doen dat hij ermee wegkomt. Er zit vaak ook een soort van onderliggende lijn in de albums, met variaties op thema’s (heel goed te horen op zijn jongste album Nothing Is Real). Natuurlijk kun je de tracks apart beluisteren, maar als je ze in de door Jordan bedachte volgorde tot je neemt krijgen ze, door die ruimtere context, een meerwaarde die je kan ontgaan als je aan ‘cherrypicking’ doet. Dan ontstaat namelijk die reis waarover ik het daarnet had.

De Arrangementen

In het verlengde van de composities moet ik het - als amateurmuzikant én muziekfreak - beslist ook even over de arrangementen hebben. Als er één ding is waar ik een grondige hekel aan heb dan is dat het overmatige (en toenemende) gebruik van presets. Muzikanten die zich er met een Jantje-van-Leiden vanaf maken en uitsluitend de door fabrikanten voorgeprogrammeerde geluiden uit hun synthesizers gebruiken mogen wat mij betreft gedegradeerd worden tot de triangel. Okee, soms is het gebruik van het ingeblikte geluid van een piano of strijkers niet te vermijden, maar over het algemeen getuigt het gebruik van presets van weinig creativiteit. Zo niet bij The Flashbulb. Benn Jordan beheerst zijn instrumenten en zijn studio tot in de puntjes, waardoor elke track een grote originaliteit heeft. Ook als je er niet speciaal op let zul je merken dat het allemaal op een bepaalde manier ‘klopt’ wat hij doet…

Benn Jordan (The Flashbulb)

En de geluidskwaliteit

En voor ik een aantal albums aan jullie ga voorstellen wil ik het toch even over de geluidskwaliteit hebben. Ik weet dat ik in het verleden heb gezegd dat het daar in de hifi eigenlijk veel te vaak over gaat en daar sta ik nog steeds achter, maar ik heb ook gezegd dat een goede geluidskwaliteit bijdraagt aan het luistergenot. Want wanneer is voldaan aan de eisen die je als muziekliefhebber stelt aan de composities en de arrangementen is een toffe geluidskwaliteit echt een enorme bonus. En ook daar kun je bij Benn Jordan gerust om komen. Zelfs zijn oudere albums, waar hij nog wat meer hóórbaar experimenteerde met studiotechnieken, hebben een erg fijne productie. Er is redelijk wat dynamiek (zeker naar hedendaagse maatstaven), veel transparantie en klankkleur, en een uitermate gulle ruimtelijkheid. Jordan is overduidelijk geen detailfetishist. Zijn producties hebben eerder een wat warme klank, waar uitsluitend de geluiden die dat nodig hebben een highlight krijgen in de mix. Ook dat is een verademing, zowel op een grote hifi set als via een paar goede in-ears tijdens het sporten.

De Albums

Benn Jordan is een druk baasje. Naast het spelen in jazzbands op diverse podia in Chicago en het schrijven van muziek voor films en commercials heeft hij sinds 2001 veertien albums en EP’s uitgebracht onder de naam The Flashbulb. Bij een deel van zijn werk ligt de nadruk wat meer op de beats (vandaar waarschijnlijk dat IDM-etiketje) maar de relaxte sfeer ligt altijd zeer dicht onder het oppervlak. Die beats lopen als een rode draad door zijn oeuvre, alleen schildert hij er steeds diepere en complexere (maar gelukkig niet minder toegankelijke) soundscapes omheen. Van de veertien albums heb ik er zelf 7 op mijn NAS staan, die ik hieronder in het kort - en in volgorde van releasedatum - zal beschrijven.

Soundtrack To A Vacant Life (2008)

Wie bij mijn vermelding van het genre Folk zijn wenkbrauwen optrok moet dit album maar eens beluisteren. Volgens Flashbulbianen is dit het album waarop Benn Jordan het meest gebruik maakt van een traditioneel instrumentarium. Het klinkt dan ook, in dik 70 minuten en maar liefst 31 tracks, vooral als een band-album, waarop af en toe flink van leer getrokken wordt op de gitaar. Als je er (te) snel doorheen luistert zou het album nogal fragmentarisch kunnen overkomen, wat met de hoeveelheid (relatief korte) tracks natuurlijk nog zo verwonderlijk is. Maar als je de titel in gedachten neemt en je voorstelt dat je meekijkt over de schouder van een persoon die, wegens gebrek aan een zinvolle invulling van zijn leven, een beetje door stad en land trekt dan heb je al snel de film bij deze soundtrack te pakken.

Arboreal (2010)

Het artwork van Arboreal laat Benn Jordan zien, gehuld in een parka, middenin een volkomen leeg landschap. Wat mij betreft symboliseert dit de kinematische kwaliteit van zijn werk, en het mag dus worden opgevat als een uitnodiging om zelf in te vullen wat je ziet als je naar de muziek luistert. Ook op dit album (en dat ga ik nog vaker noemen) zijn een flink aantal stijlen met elkaar verstrengeld tot een ingewikkeld vlechtwerk van kleuren en emoties. De sfeer is over het algemeen iets meer ‘chill-out’, wat betekent dat de ritmes wat verder naar achteren liggen (hoewel de tracks Raw Understanding en Once Weekly gerust als ‘vet’ mogen worden aangemerkt), en er zijn meer hints naar Jazz (The Great Pumpkin Tapes) en Progrock (Skeletons) te horen.

Love As A Dark Hallway (2011)

De openingstrack Wake Up Gladiator toont het genie van Benn Jordan in al zijn facetten. Het begin is pure Jazz, dan sluipt er stiekem een laagje weidse elektronica binnen om tenslotte uit te monden in een soort Spacerock met een razendsnel maar heerlijk onderhuids Drum-’n-Bass ritme eronder. En dat allemaal in net iets meer dan twee en een halve minuut. Dit is met zijn 37 minuten een relatief kort album, maar dat werkt licht in het voordeel van de spanningsboog die Jordan oproept. Voor zover het mogelijk is om, binnen het palet aan stijlen dat ook op dit album weer te horen is, een hoofdrichting aan te geven zou je bij Love As A Dark Hallway over zijn ‘Jazz-album’ kunnen spreken, en de hints naar het bestaan als muzikant die erin verstopt zitten (althans, wat deze sterk bevooroordeelde luisteraar betreft) versterken dat nog. Maar ook de liefhebbers van een lekkere pot Progrock komen goed aan hun trekken…

Opus At The End Of Everything (2012)

Dit album was mijn eerste kennismaking met het werk van The Flashbulb. Via een muziekblog in dit geval. Het met een groot penseel geschilderde artwork - een golvend groen landschap waarin een doodskist ligt, met daarboven een woeste, donkergrijze lucht - trok mijn aandacht. En al bij de eerste track (het eerder genoemde The Trees In Juarez) viel ik zowat uit mijn stoel. Ik zou in retrospect zelfs durven beweren dat dit de ideale track is om kennis te maken met The Flashbulb. Draai het volume maar eens flink omhoog en start met luisteren. Het nummer begint met een soort buitengeluid, en aarzelend aangeslagen, trillende pianoklanken. Je voelt dat er naar iets toegewerkt wordt, de spanning stijgt. Een relaxte breakbeat valt in op 1:24, en als de teller van 2:05 naar 2:06 springt barst er opeens een ultravette metalriff los waar het epische thema van het nummer als trage gitaarsolo overheen wordt gespeeld. Ik krijg al kippenvel als ik erover schrijf. Luister zelf maar, meer hoef ik over dit album niet te vertellen…

Hardscrabble (2012)

Ruim binnen een jaar na Opus At The End Of Everything verraste Benn Jordan me met een tweede album. Je zou (onder meer vanwege de wat korte speelduur) kunnen denken dat het een verzameling ‘leftovers’ is van het vorige album, maar Hardscrabble is alles behalve dat. Wel een stuk ‘harder’ dan Opus… De openingstrack doet aan het betere werk van acts als Future Sound Of London of Clark denken, met de scheurende TB303 baslijnen en de explosieve drums. En die moddervette gestructureerde pokkeherrie houdt hij een heel album vol. Alleen tijdens het jazzy The Basement Trio en het - voor dit album - verrassend ijle Skype Piano mag je even ademhalen. Bijna veertig minuten op het puntje van je stoel, terwijl je van de ene verbazing in de ander gesmeten wordt. Geniaal…

Nothing Is Real (2014)

Eigenlijk maai ik met de beschrijving van dit album het gras voor mijn eigen voeten weg, want vanaf de eerste tonen werd me duidelijk dat deze aan het eind van 2014 in mijn traditionele ‘Een jaar In 25 releases’ terecht gaat komen. Nouja, één van die recensies hoef je dan dus niet meer te lezen… De heftigheid van Hardscrabble wordt (opnieuw) ingeruild voor een wat kalmer en vooral meer trippy geluid. De gelaagdheid in de composities en het huzarenstukje dat Jordan in de studio moet hebben uitgehaald om het niveau van transparantie te bereiken dat hier te beluisteren is tonen aan dat we naar een volwassen artiest luisteren, die volledig soeverein werkt in alles wat hij doet. Geen knieval voor de commercie, maar wel de nodige melodieuze toegankelijkheid, dát soort geniale tegenstellingen. Er zijn voor het eerst duidelijke invloeden van wereldmuziek te horen en het geheel klinkt ook weer wat meer symfonisch. Hoogtepunt van het album is wat mij betreft het bloedstollend mooie Troubled Plains, dat ook gebruikt is voor het eerder genoemde filmpje. De oprechte pathetiek spat ervan af en tegen het einde moet ondergetekende altijd even heel nodig ‘zijn neus snuiten’. Jammer dat ik het woord Geniaal al een keer eerder gebruikt heb…

Solar One (2014)

Dit is min of meer bij toeval de zuster-release van Nothing Is Real, want het feit dat ook hier 2014 achter staat heeft volgens mij vooral te maken met de datum waarop het project klaar was. Waarschuwing: wie niet houdt van zweverige verhalen mag nu wegklikken, maar wie geïnteresseerd is in interessante zaken die zich aan de rand van de wetenschap afspelen moet beslist even verder lezen. Solar One is een ‘long form’ ambient compositie van precies een uur, die volgens de begeleidende informatie op de BandCamp pagina van The Flashbulb werd gecomponeerd met behulp van apparatuur die Thèta-golven registreert. Dus min of meer rechtstreeks vanuit de gedachten van de componist gespeeld en opgenomen. Volgens Wikipedia: “Thèta-golven hebben een frequentiebereik van 4 tot 8 Hz en komen vaak voor bij kinderen, tijdens het doezelen, (dag)dromen en lichte slaap, vlak voor het wakker worden of in slaap vallen.” Het markante is dat muziek die een onderliggend ritme in dit frequentiegebied heeft onze hersenen inderdaad stimuleert tot dagdromen en slapen. Dit is dus geen album dat je in de auto moet draaien, of op je iPod terwijl je op je fietsje door het drukke stadsverkeer aan het crossen bent. Wie denkt dat deze hoogst ongebruikelijke compositiemethode een saaie verzameling tuutjes en piepjes oplevert heeft het mis, het is een heerlijk kalme track waarop het inderdaad heerlijk wegdromen is. Niet alleen voor slapelozen en andere nachtbrakers trouwens…

Bandcamp

Alle albums van The Flashbulb (en nog wat meer van Benn Jordan) zijn voor een zeer schappelijke prijs bij Bandcamp te downloaden in FLAC of Apple Lossless. Bandcamp is een betrouwbaar en erg sympathiek alternatief voor de traditionele platenindustrie, omdat de inkomsten daaruit rechtstreeks in de zakken van de artiest terecht komen. Wie na het beluisteren van de Spotify-links de muziek in een hogere resolutie wil downloaden en daarmee tevens de muzikant een steuntje in de rug wil geven kan hier terecht.