Meten is weten?

Meten is weten. Oftewel: kun je hifi uitrekenen?

Een discussie waar ik, op Facebook, aan deelnam leverde een interessante gedachte op over stromingen in de hifi-journalistiek. Het onderwerp van die discussie doet voor dit verhaaltje even niet ter zake, het idee van deze column begon te rijpen na de terloopse opmerking van een hooggewaardeerde collega die “Meten is weten, toch?” poneerde. Ik heb al eens eerder met hem van gedachten gewisseld over de absoluutheid van die stelling, maar toen zijn we er niet uitgekomen. En misschien hoeft dat ook helemaal niet. Eigenlijk zou dit gewoon zo’n ‘let’s agree to disagree’ dingetje moeten zijn. Toch zet het me elke keer weer aan het denken. Niet in de laatste plaats over mijn eigen positie in de wondere wereld der hifi.

Ik heb wat deze discussie aangaat al lang geleden vastgesteld dat er sprake is van een generatiekloof. Nou ja, kloof…het is niet meer dan een flinke greppel als elke deelnemer aan de discussie over de wil beschikt om op een respectvolle manier de discussie aan te gaan. Wat is de kwestie? Ik stel het - for argument’s sake - even wat scherper dan het in werkelijkheid is. In de hifi-journalistiek heb je globaal twee stromingen. In de ene (laat ik die ‘de traditiegetrouwen’ noemen) vind je doorgaans de wat meer ervaren auteurs die een technische opleiding of in ieder geval een technische achtergrond hebben. In de andere (‘de jonge honden’) zit de groep auteurs waar ik mezelf - ondanks mijn gestaag vorderende leeftijd - ook maar toe reken. Zij zijn op technisch gebied vooral autodidact, maar hechten voor hun artikelen sowieso niet zoveel waarde aan techniek.

Dat laatste moet ik trouwens wel meteen nuanceren. Daar zou wat mij betreft eigenlijk ‘naar de lezer toe’ bij moeten staan. Want als je totaal niet over technische kennis beschikt kom je in het vak van hifi-journalistiek niet ver. Als je niet begrijpt hoe dingen werken en welke invloed het ontwerp van de schakeling of de gekozen componenten op het eindresultaat hebben kun je je ganzenveer beter aan de wilgen hangen. Of nietszeggende stukjes over gadgets gaan schrijven. Maar ook in dat woord ‘nietszeggend’ zit weer een nuance. Het wordt door ‘de traditiegetrouwen’ namelijk af en toe gebruikt om een minder fraai waarde-oordeel uit te spreken over de artikelen van ‘jonge honden’. Echter: is een artikel dat voor uitleg over de techniek naar de website van een fabrikant verwijst en vervolgens veel dieper op de gebruikerservaring ingaat dan zo waardeloos? Ik durf te zeggen van niet. In tegendeel zelfs. Let wel, ik stel het nog steeds scherp, maar dat argumenteert wat lekkerder.

Toch is het voor mij als hifi-journalist bijna een existentiële vraag: Is een artikel waarin niet of nauwelijks wordt ingegaan op de technische aspecten van een hifi-component slechter dan een artikel dat uitvoerig de loftrompet steekt over de slimme oplossingen die de ontwerper heeft gebruikt om de weergave opnieuw wat beter te maken? Ik denk dat voor allebei wat te zeggen is. Het hangt af van je doelgroep. Als de website of het magazine waarvoor je een artikel schrijft als formule heeft dat er altijd veel wordt verteld over de techniek, dan vormt zich daar in de loop der jaren een lezerspubliek omheen dat daar specifiek in geïnteresseerd is. Die mensen moet je niet gaan vermoeien met modernistische zaken als ‘beleving’ of ‘gebruikerservaring’. Alleen denk ik dat die doelgroep niet al te groot is en zelfs langzaam krimpt.

Als je een jonger publiek (of een doelgroep buiten de reguliere visvijver van de hifi) wil aanspreken moet het over totaal andere dingen gaan. Als je die lezers eindelijk over je drempel hebt weten te trekken zal vrij snel blijken dat het hen een saucijsje zal zijn welke da-converterchip erin zit (als ze al weten wat dat is) of dat een woofer gemaakt is van de zoveelste nieuwe soort kunststof die nóg minder kleuring geeft. Er is een enorme groep mensen die vooral wil weten wat hen als gebruiker te wachten staat. Of het ding gemakkelijk te bedienen is, en of het er kek uitziet. En ja, ook of het goed klinkt, maar toch echt in tweede of derde instantie. Die moet je niet willen ‘opvoeden’, want dan haken ze meteen af. Maar het zijn wél de mensen waar we het in de toekomst van moeten hebben, als we nog een boterham willen verdienen in de hifi. Vind ik. Maar ook dát wordt me regelmatig bestreden. Het zij zo…

Natuurlijk is het zo dat een heleboel dingen die je hoort rechtstreeks te verklaren zijn aan de hand van de techniek. Kijk naar het ontwerp van de schakeling en zie de fouten die anderen reeds eerder maakten, maar die nog moeilijker uit te roeien zijn dan kakkerlakken. Hang een versterker aan een oscilloscoop en je ziet - als je weet waar je naar moet kijken - hoe het zit met vervorming of fase, en vast nog een heleboel andere zaken. Die aspecten kan ik, als gecertificeerde elektronica-leek, dus niet duiden. Dat vind ik heus wel eens jammer, maar ik moet tegelijkertijd constateren dat ik me al vrij lang goed kan redden zonder die specifieke kennis. Ik zet daar dan ook graag de stelling tegenover dat er in de hifi nog een heleboel dingen zijn die we niet weten, en niet kunnen meten, maar die blijkbaar wel hoorbare verschillen veroorzaken. Een recensies die ik schreef over de hoorbare verschillen tussen ethernet-kabels (die mij op sommige forums een virtuele pek-en-veren behandeling opleverde, overigens nog dank voor die eer!) was daarop gebaseerd. Ik hoor het verschil, anderen horen het ook, maar niemand kan me vertellen waarom het zo is.

De vraag die ik in de titel stelde (Meten is weten. Oftewel: kun je hifi uitrekenen?) is niet beantwoord. Waarschijnlijk omdat hij vooral retorisch is. Want hoe zeer sommigen ook vasthouden aan meetgegevens om hun ervaring te kwantificeren kan ik daar - letterlijk en figuurlijk - maar tot op zekere hoogte in meegaan. En dat mág, omdat ik hifi toch iets anders benader. Omdat ik naar verhouding meer vanuit het standpunt van de lezer (meestal de eindgebruiker) naar hifi kijk en luister, en op basis daarvan mijn stukjes schrijf. Als ik de feedback lees die ik soms krijg op een artikel van mijn hand, dan weet ik dat het allemaal wel meevalt met die oppervlakkigheid, die mij dus ook wel eens wordt verweten. Je kunt het nu eenmaal niet iedereen naar de zin maken. En dat wetende kies ik bewust voor de grotere doelgroep van mensen die behoefte hebben aan een ander, toegankelijker soort duiding. Ik schrijf het allerliefst over hifi voor mensen die van muziek houden, zullen we maar zeggen . En daar ga ik, na de zomervakantie, graag mee door. Tot over ruim een maand allemaal!