Einstürzende Neubauten, De Beren Gieren en Dictaphone

Beter een goede buur dan een verre vriend

In deze review aandacht voor nieuwe albums van Einstürzende Neubauten en De Beren Gieren, met een atmosferisch meesterwerk van Dictaphone als de klassieker.

Terugkijkend in de blog zag ik dat mijn vorige muziekrecensie op 22 maart werd gepubliceerd. Ik heb die van April dus gemist. Daar is overigens een goede reden voor, we bezochten namelijk een kabelfabrikant en het verslag daarvan liep qua lengte nogal uit de hand. Maar het wordt dus wel weer eens tijd voor nieuwe muziek. Het thema van deze muziekrecensie - het verbaast me soms dat ik er bijna elke keer weer in slaag om een bruikbare overeenkomst tussen de gekozen albums te vinden - is ‘beter een goede buur dan een verre vriend’. Niet in de strikte zin van het spreekwoord, maar omdat de bands waarover deze muziekrecensie verhaalt onze ooster- en zuiderburen zijn. Einstürzende Neubauten komt uit Duitsland en De Beren Gieren stamt uit Brussel. De klassieker die deze twee experimentele bands moest begeleiden lag daarom overduidelijk voor de hand: Dictaphone, een duo waarvan het ene lid uit Duitsland komt en het andere uit België.



Veel lees- en luisterplezier!

Einstürzende Neubauten - Rampen (apm: alien pop music)

De uit West-Berlijn afkomstige band Einstürzende Neubauten (Instortende Nieuwbouw) werd in 1980 opgericht door zanger/gitarist Blixa Bargeld (echte naam Christian Emmerich) en drummer/percussionist N.U. Unruh (de in Amerika geboren Andrew Chudy). Kort na de oprichting werden een aantal muzikanten toegevoegd, waarvan bassist/gitarist Alexander Hacke het derde bandlid is dat sinds hun verontrustende debuutalbum Kollaps uit 1981 deel uitmaakt van de band. Einstürzende Neubauten stond in de eerste decennia van hun carrière bekend om hun nietsontziende industriële erupties, waarbij de schroothoop als onuitputtelijke bron diende voor hun instrumentarium. Er werd hevig gedrumd op lege olievaten, haakse slijpers op stalen balken streden met de gitaren om een plekje in de mix, ter ondersteuning van de aanvankelijk nogal luidruchtig voorgedragen nihilistische poëzie van Bargeld. Legendarisch lawaaierige albums als Halber Mensch en Haus Der Lüge volgden, en dat hielden ze vol tot het jaar 2000. Toen verrasten ze vriend en vijand met het ambitieuze dubbelalbum Silence Is Sexy. Daarop liet de band een compleet ander geluid horen. De schroothoop-percussie was er nog wel, maar kreeg een muzikalere rol. Bargeld zong meer dan dat hij scandeerde, en zoals de titel al beloofde was er op het album relatief veel ruimte voor stilte. De omslag in muzikaal idioom bleek permanent te zijn, hetgeen de band zowel fans kostte als opleverde. Rampen (zo noemen ze hun live-improvisaties, die de basis vormden voor dit nieuwe album) heeft (apm: alien pop music) als ondertitel. De eerste woorden die Bargeld op het album spreekt zijn: “Alles schon geschrieben, Alles schon gesagt”. Sommige recensenten zien daar, in combinatie met de ondertitel, de aankondiging van een nieuw muzikaal tijdperk in. Ik vind echter dat de Neubauten met Rampen steviger teruggrijpen op hun kartelige historie dan ze in lange tijd gedaan hebben. Album-opener Wie lange noch? bouwt als vanouds langzaam op naar een bezwerende climax, en de track daarna, Ist Ist, lijkt zelfs weer bij een willekeurige auto-sloperij te zijn opgenomen. Er is echter ook plaats voor melodieuzere tracks, zoals Es Könnte Sein (dat me doet denken aan Die Wilde Jagd, waarover ik in deze muziekrecensie schreef), Before I go, en het dromerige Tar & Feathers. Het hoogtepunt van het album is voor mij het psychedelische, uit verontrustende soundscapes opgetrokken en in het lijzige Berlijnse dialect gezongen Ick wees nich (Noch nich). Geen muziek voor tere zieltjes, maar wel een zeer interessant - en voorbeeldig geregistreerd - luisteravontuur van een band die zichzelf steeds opnieuw blijft uitvinden. Wie lange noch? Nou, wat mij betreft ‘noch lange’…

De Beren Gieren - What Eludes Us

Het uit Brussel afkomstige jazztrio De Beren Gieren bestaat uit de in Nederland geboren pianist/keyboardspeler Fulco Ottervanger (naast De Beren Gieren onder andere bij het elektrojazz-duo BeraadGeslagen), drummer Simon Segers (Black Flower) en bassist Lieven van Pée (John Ghost). Als je er een beetje kijk op hebt kun je aan de bandnaam De Beren Gieren al zien dat we hier niet met een gewoon trio te maken hebben. Ondergebracht bij het voortreffelijke Gentse experimentele jazz-label SDBAN Ultra maakt De Beren Gieren een explosieve crossover van jazz, funk en elektronica. En ik hou ervan. Niet voor niets besteedde ik in de jaarlijst van 2021 eerder aandacht aan dit bijzondere trio. What Eludes Us werd in slechts zes dagen opgenomen in de Noorse stad Bergen, onder leiding van producer Jørgen Træen (als geestverwante artiest ook actief onder de naam Jaga Jazzist). What Eludes Us is een spannende plaat die zich pas na een aantal luisterbeurten langzaam bloot begint te geven. Dat betekent overigens niet dat er aanvankelijk niks te genieten valt. Een bezwerende track als Mimic, het als een Nits-nummer beginnende A Loving Slumber en het weidse I’ll Explain Later (waarvan het intro met sterk aan de vroege preludes van Debussy doet denken) grijpen meteen je aandacht. Maar wanneer je jezelf herhaaldelijk blootstelt aan het bijna dansbare The Houses, het vervreemdende Light and Illusions en de titeltrack, die afgemeten swingend begint maar langzaam eindigt in een soort late-night softpornojazz, groeit je bewondering voor de extreme inventiviteit en virtuositeit van de bandleden. Als je er in slaagt om in zes dagen een volledig logisch en samenhangend maar tegelijkertijd knotsgek album als What Etudes Us op te nemen behoor je tot de Hele Groten.

Dictaphone - Vertigo II

Het is niet de eerste keer dat Dictaphone hier onderwerp is van een muziekrecensie. Eerder besprak ik hun albums Poems From A Rooftop, APR70 en Goats & Distortions 5. Bovendien is de track The Conversation van Poems From A Rooftop te vinden in de art’s excellence review playlist. Je mag dus wel stellen dat ik een liefhebber ben van de glitchy muziek van dit duo, dat bestaat uit de Berlijnse klarinettist/saxofonist Roger Döring en de Belgische multi-instrumentalist en sampling-profeet Oliver Doerell (die onder kenners ook faam geniet als SWOD en Cummi Flu). Zijn concept ‘morbid instruments’, waarbij hij kapotte muziekinstrumenten of -apparatuur sampled, vaak zelfs terwijl ze nog verder stuk gaan. Dat levert een bijzondere maar vaak ook wat spookachtige achtergrond op voor de dromerige klarinet-preluderingen van Döring. De heren vonden elkaar via een gezamenlijke liefde voor de Brusselse underground-scene in de vroege jaren 80, rond bands en artiesten als Tuxedomoon, Minimal Compact en Aksak Maboul, en labels als Made To Measure en Les Disques Du Crépuscule. Wie dieper in die specifieke subcultuur duikt zal veel overeenkomsten ontdekken met het werk van Döring en Doerell als Dictaphone, en ook het album Vertigo II staat vol met het soort melancholieke parels waarvoor ik die Brusselse scene zo hoog waardeer. Een prachtig eerbetoon, complex en gelaagd, met spannende repetitieve ritmes en mild dissonante klanken, vér van de mainstream maar tóch toegankelijk. Dát is waarom Dictaphone opnieuw aandacht verdient. Doe er je muzikale voordeel mee.