Nonkeen - Oddments Of The Gamble

Toeval bestaat (niet)

Spotify: Nonkeen - Oddments Of The Gamble

Wie de afgelopen jaren mijn schrijfsels over muziek én hifi heeft gevolgd weet dat ik een enorm zwak heb voor Nils Frahm, de nog jonge Duitse neo-klassieke componist die voortdurend nieuwe paden bewandelt en uitstapjes naar elektronica en improvisatie - zowel op het podium als op zijn officiële releases - niet uit de weg gaat. Groot was dan ook mijn opwinding toen ik via het onvolprezen Bandcamp kennismaakte met Nonkeen (dat je eigenlijk zonder hoofdletter moet schrijven). Nonkeen is een trio dat een experimentele mix van Krautrock, jazz en ambient maakt, en bestaat uit Frederic Gmeiner, Sebastian Singwald én (tadaa!) Nils Frahm.

En korte geschiedenisles

De mannen van Nonkeen kennen elkaar sinds de basisschool. Hun eerste opnames maakten ze eind jaren ’80 toen Singwald (die in Berlijn woonde) via een uitwisselingsproject voor DDR-kinderen twee weken terechtkwam op de Hamburgse basisschool van Gmeiner en Frahm. Singwald had zijn aftandse Oost-Duitse cassetterecorder meegenomen en vond al snel aansluiting bij Gmeiner en Frahm, die vanuit de buitenwijk waar ze woonden een houtje-touwtje radioprogramma voor school maakten, vol elektro-akoestische geluidsexperimenten. Daarbij speelde het onvoorspelbare gedrag van hun eigen, vaak van de storthoop geredde, apparatuur een belangrijke rol. Uit de ontmoeting met Singwald, die hun passie voor afgeragde recorders deelde, ontstond na zijn terugkeer naar Berlijn een levendige correspondentie van op en neer gestuurde tapes. Die waren gevuld met flarden muziek en conversatie, gevonden geluiden en andere bizarre muzikale ideeën en Gmeiner de Frahm draaiden ze in hun snel aan populariteit winnende radioshow.

Frahm, Singwald en Gmeiner in 1987 (Foto: Kraftfuttermischwerk.de/Studio Spektral)

Eigenlijk was de band toen ook ‘officieel’ een feit. Frahm en Gmeiner trokken, na de val van De Muur eind ‘89, in de zomervakanties naar Berlijn om met Singwald aan hun project te werken. Zo ontstond, heel geleidelijk, voldoende materiaal om als band mee aan de slag te gaan.

Het noodlot slaat toe

In 1997, op de dag dat ze op een kermis zouden spelen, gebeurde er een kleine ramp. Twee gondels van een zweefmolen braken af en de inzittenden en kwamen terecht op het instrumentarium van de band. In shock besloten ze de muzikale samenwerking voor onbepaalde tijd in de ijskast te zetten. De tapes met verzameld materiaal werden opgeborgen en de mannen gingen ieder huns weegs. De vriendschap bleef, maar de band werd een langzaam vervagende herinnering.

Pas later, toen Gmeiner en Frahm allebei naar Berlijn waren verhuisd, kwamen ze af en toe opnieuw bij elkaar. Bij één van die gelegenheden werden de oude tapes weer eens tevoorschijn gehaald. En wat als nostalgie begon eindigde - zo gaan die dingen nu eenmaal - met het herleven van de muzikale samenwerking. Met behulp van percussionist Andrea Belfi, elektro-geek Martin Heyne en muzikale duizendpoot Peter Broderick werden de oude tapes in de studio van Frahm over een periode van bijna 10 jaar  aangevuld en gestroomlijnd. Een toevallige ontmoeting met Renaat Vandepapeliere van R&S Recordings zorgde voor een platendeal. Er bleek genoeg materiaal te zijn voor twee albums, maar de deal met R&S voorzag maar in één album. Dus werd - geheel in lijn met hun van toeval doorspekte muzikale geluid - letterlijk een muntje opgegooid. Het ‘winnende’ album kreeg de toepasselijke naam The Gamble, en artwork dat de veelkleurige lichtjes van een kermisattractie laat zien. Dat is dus NIET het album dat ik hier bespreek, want ik heb óók een muntje opgegooid.

Kliekjesmuziek

Een half jaar na de release van The Gamble werd namelijk het tweede album met muziek van die Berlijnse sessies uitgebracht. Oddments Of The Gamble (letterlijk: Restjes Van The Gamble) doet - eveneens in kermis-artwork gestoken - in niets onder voor het toevallige debuut, en heeft misschien zelfs mijn lichte voorkeur. De brokkelige mix van Krautrock, Jazz en Ambient die de muzikale jeugd van de drie vrienden zo mooi samenvat is op Oddments wat mij betreft een net iets mooier in balans met de nieuwe toevoegingen. Maar ook het ‘echte’ debuut van Nonkeen beluister ik regelmatig, en het zou onjuist zijn om dat album helemaal over te slaan. Daar vind ik het simpelweg te goed voor. Vandaar dat ik voor het Youtube filmpje bij deze review een track van The Gamble heb gekozen.

Nonkeen in 2016 (Foto: nonkeen.com)

Luisteren naar Nonkeen

Laat ik beginnen met vast te stellen dat Oddments Of The Gamble een zeer avontuurlijk album is. De gevorderde muziekliefhebber wordt verwend met veel goed gekozen stijlcitaten. Ik stel ook vast dat ik het album zo’n beetje sinds de release met grote regelmaat in zijn geheel beluister. Dat laatste is bij mij doorgaans een goede indicator voor de muzikale kwaliteit. Maar ik heb er toch ook een beetje aan moeten wennen. De mix van psychedelische Krautrock, jazz, elektronische ambient en een heel scala aan ‘toevallige bijgeluiden’ is soms best een uitdaging. Maar na twee of drie keer luisteren begon het me niet meer los te laten. En dan weet je het: dit is meesterlijk… Luister bijvoorbeeld naar het desoriënterende miniatuurtje Kassettenkarussell, waarmee het album wordt geopend. En naar The Journey Of Hello Peter, een rokerig jazzy klanklandschapje met een heerlijke met plectrum gespeelde baslijn en allerlei ronddwarrelende geluidjes. Of het psychedelische en jazzy Glow, dat met jagende drums en gehamerde akkoorden vol echo een vervreemdend effect op de luisteraar heeft. En afsluiter Schwertfish, een weidse ambient-track met een jazzy ondertoon die na 3 minuten en 24 seconden - midden in een fraaie Fender Rhodes solo van Frahm - opeens stopt, alsof de tape breekt of acuut vastloopt. Iemand die bij mij nog aankomt met ‘toeval bestaat niet’ zal ik voortaan in de luisterzetel duwen en naar Nonkeen laten luisteren. Hoezo ‘toeval bestaat niet’? Nonkeen heeft het niet alleen op band vastgelegd, maar zelfs in zekere mate getemd!

Historisch gezien…

Door de rijke stilistische mix van oude en versleten opnames en nieuwe overdubs heeft deze muziek iets volkomen tijdloos. Voor de liefhebbers van Frahm is Oddments Of The Gamble van Nonkeen een must. Het is historisch gezien beslist zijn belangrijkste samenwerking. Hier is namelijk de kiem gelegd voor alles wat hij later heeft gedaan en waarschijnlijk nog zal doen. Daarom mogen we blij zijn dat de drie schoolvrienden hun gezamenlijke cassettecarrousel met oude opnames na rijp beraad tóch hebben afgestoft. Het is een ode aan de muzikale huisvlijt, wat nog het beste tot uitdrukking komt in het feit dat naast de muzikanten ook heel nadrukkelijk de gebruikte apparatuur op de albumhoes wordt vermeld. Zonder die in verval geraakte machines had Nonkeen waarschijnlijk nooit bestaan, of in elk geval totaal andere muziek gemaakt. Ik zeg het niet vaak, maar Lang Leve De Falende Techniek!

Luister met Spotify naar Oddments Of The Gamble van Nonkeen

Of luister (lossless) met Tidal (abonnement vereist)

Wie ook geïnteresseerd is in Nonkeen's debuutalbum The Gamble luistert hier met Spotify, en hier met Tidal.

Aanschaffen kan uiteraard ook, bijvoorbeeld via Bandcamp.