2023 En Muziek, een jaar in 40 releases

De Lijst Der Lijsten is er weer!

Terwijl 2022 (het eerste nieuwe jaar in het Post-Covidium) in muzikaal opzicht nog een beetje moeilijk op gang kwam was het in 2023 wél snel raak met twee mooie elektronische releases. Het beloofde een rijk muziekjaar te worden. En dat werd het ook, maar toch weer iets anders dan ik me had voorgesteld. Elke maand twee muziekrecensies was het goede voornemen, maar de praktijk bleek opnieuw weerbarstiger te zijn dan waar ik rekening mee had gehouden. Gelukkig konden de gaten die in de planning vielen grotendeels worden opgevuld met de laatste aanvullingen op de art’s excellence review playlist. Die zit er volgend jaar dus niet meer bij, althans niet in de huidige vorm, we moeten dus afwachten wat 2024 gaat bieden. Het streven blijft echter ‘Méér Muziekrecensies’. 

Maar goed, éérst maar eens de terugblik op 2023. Er bleken toch nog 17 uitgebreide muziekrecensies te zijn gepubliceerd, die net als vorig jaar het eerste deel van deze jaarlijst vormen. In vereenvoudigde versies, namelijk ontdaan van alle externe links, én in alfabetische volgorde. Ja, alfabetisch. Net als alle voorgaande jaarlijsten. Moet ik nog uitleggen dat muziek wat mij betreft geen wedstrijd is en dat ik het nogal aanmatigend vind om één album, in één genre, tot beste van het jaar uit te roepen? Nee toch?

Enfin, voor het tweede deel van deze jaarlijst (de eveneens alfabetisch gerangschikte aanvulling) koos ik 23 albums die me afgelopen jaar óók blij maakten, maar die om allerlei terechte redenen onterecht niet in een gewone muziekrecensie terechtkwamen. Een uitgebreide herkansing dus, waarvoor ik mijn mede-muziekliefhebbers heel veel lees- en luisterplezier toewens! We zien elkaar weer in 2024.

Eerst de terugblik…

Bandler Ching - Coaxial

Bandler Ching is een Brusselse crossover jazzband rond saxofonist Ambroos de Schepper. De naar mijn idee iets te ludieke bandnaam zou voor sommigen een reden kunnen zijn om het debuutalbum Coaxial links te laten liggen, maar het feit dat het is uitgebracht op het in Gent gevestigde Sdban Ultra label is wat mij betreft een keiharde garantie voor kwaliteit. Dit sublabel van het in 60’s en 70’s grooves gespecialiseerde Sdban label - dat ik leerde kennen via de fantastische compilaties Funky Chicken: Belgian Grooves From The 70’s en Funky Chimes: Belgian Grooves From The 70's - richt zich op hedendaags jazztalent dat niet schroomt om vér buiten de traditionele muzikale lijntjes te kleuren. En daar barst het van bij onze zuiderburen. Bandler Ching maakt een aanstekelijke organische mengvorm van hedendaagse jazz, stomende grootstedelijke elektrofunk, triphop en wereldmuziek, overgoten met een psychedelische saus van knetterende elektronica. Coaxial (een naam die het samensmelten van verschillende muzikale invloeden rond één artistieke kern symboliseert) is een caleidoscopisch album waarop je als luisteraar van de ene muzikale verrassing naar de andere wordt gesleurd. Het is lastig om een muzikaal hoogtepunt aan te wijzen, maar ik denk dat dat voor mij de track RoodGroen is, waarop De Schepper samenwerkt met het elektroduo Vieze Meisje, een project van de in Brussel wonende Amsterdamse dichteres Maya Mertens en Bandler Ching bandlid Alan Van Rompuy. Haar absurdistische parlando - deels in het Frans, deels in het plat Amsterdams - vormt een onweerstaanbaar contrapunt met de muzikale draaikolk er omheen. Coaxial is superspannend, en verplichte kost voor iedereen die denkt dat jazz een stoffig genre voor bejaarde muzieksnobs is.

Bear Project - OHM

Bear Project is een Amsterdams componisten-duo dat bestaat uit René Meister en Eric Blom. Zij specialiseren zich in soundtracks voor documentaires, en OHM is dat dus óók. Het is een afkorting van Onder Het Maaiveld, een Nederlandse documentaire over het bodemleven die werd gemaakt om de kijker bewust te maken van de wonderlijke en drukbevolkte, maar ook uiterst kwetsbare wereld die zich amper dertig centimeter onze onze voeten bevindt. Dat klinkt aanzienlijk saaier dan het is, de beelden van documentaire - die in bioscopen werd vertoond - grenzen hier en daar aan pure science-fiction. Alle aspecten van het bodemleven komen aan bod, van mollen en regenwormen, via schimmels en larven, tot micro-organismen als bacteriën en beerdiertjes. Meister en Blom kregen de opdracht om die beelden van een passende soundscape te voorzien. En daar zijn ze uitstekend in geslaagd. Wat ik extra bewonderenswaardig vind is dat de klanken voor de verandering eens heel goed op zichzelf kunnen staan. Vaak verliest een soundtrack zonder de bijpassende beelden veel aan zeggingskracht, maar Bear Project is erin geslaagd om de muziek zodanig afwisselend en intrigerend te houden dat het een genot is om ernaar te luisteren. En om er - liefst met de ogen gesloten - gewoon lekker je eigen film bij te bedenken. De composities hebben een redelijk hoog chill-out gehalte maar gaan eerder richting ambient dan triphop. Meister en Blom weten op meesterlijke wijze allerlei muzikale stijlcitaten te vermijden, dus als ik zeg dat ik er hier en daar vleugjes Vangelis en Brian Eno in hoor, dan bedoel ik ook echt een vleugje. De geluidskwaliteit is warm en weids, een goede geluidsinstallatie of hoofdtelefoon worden van harte aanbevolen.

Dasha Rush - Comtemplating

De in Rusland geboren Dasha Rush (echte naam Dasha Ptitsyna Van Celst) is een globetrottende muzikante, producer en dj die ‘overal’ woont maar die op vrij jonge leeftijd uit Rusland vertrok om in Parijs een carrière als model na te jagen. Vóór ze die stap maakte had ze al volop faam gemaakt als dj in de Russische rave-scene, die na de val van het ijzeren gordijn in snel tempo opkwam. Het geld dat ze met haar modellenwerk verdiende investeerde ze in haar eerste muzikale releases op kleine onafhankelijke labels, maar haar doorbraak kwam toen ze voor het vooraanstaande electronica-label Raster Noton van Frank Bretschneider en Carsten Nicolai (die we kennen als Alva Noto) haar eerste album Sleepstep - Sonar Poems for My Sleepless Friends uitbracht, dat in 2015 in mijn jaarlijst terechtkwam. Dat album blijkt moeilijk te overtreffen, maar na acht jaar is opvolger Contemplating op veel momenten nét zo’n vervreemdend album als haar geniale doorbraak. Het begint met een enkele herhalende stemsample die een merkwaardig gebroken ritme neerlegt. Het doet een beetje denken aan oud werk van Laurie Anderson. Na twee minuten wordt de vreemde trance die de stem opwekt alweer verbroken door het weidse openingsakkoord van Light and Dust, een dromerig ambient klanktapijt dat me herinnert aan muziek van Richard Barbieri en Harold Budd, maar dan met spookachtige ‘found sounds’ er doorheen om de luisteraar bij de les te houden. Vanaf dat moment drijf je als argeloze toehoorder weer gewichtloos door een warm en pastelkleurig wolkenlandschap. Het is echter geen naar wierook geurende new-age droomsessie, er zitten allerlei ritmische elementen in de muziek die je voortdurend een duwtje naar de volgende zweefsfeer geven. Bijvoorbeeld met een machinaal pulserende (en daarom een beetje aan Pink Floyd’s Welcome To The Machine of On The Run herinnerende) synthesizer en stemsamples in de track Hans Rivers, of Dasha’s echoënde stem die opeens middenin je hoofd opduikt wanneer je met een hoofdtelefoon naar Dubby Doo luistert. Het subtiel wervelende Summer Photons, de minimale breakbeat in LoveX en de relaxte shuffle met walvis-achtige geluiden van Autumn Rivers brengen je tenslotte naar het subtiel rondstuiterende brass-samples van Trumpets of Andromeda. De warme en weidse sound leent zich uitstekend voor een head-trip onder een goede hoofdtelefoon of IEM, maar ook wanneer je er met een goede geluidsinstallatie naar luistert is dit een heerlijk album.

Dhafer Youssef - Street Of Minarets

Dhafer Bin Youssef Bin Tahar Maarref is een in Tunesië geboren, maar sinds 1990 afwisselend in Parijs en Wenen wonende componist, Oud-speler en zanger die sinds zijn debuut-album Malak uit 1999 met een indrukwekkende lijst aan muzikale gasten bruggen bouwt tussen Oosterse en Westerse muziek. Daar leent jazz zich natuurlijk bij uitstek voor en Youssef heeft er in de loop der jaren een unieke eigen mengvorm van gemaakt. Street Of Minarets, de langverwachte opvolger van Sounds Of Mirrors uit 2018, heeft hem een ongebruikelijk lange vijf jaar gekost om te voltooien. Dat kwam enerzijds door de corona-pandemie, die reizen en in dezelfde studio samenwerken lange tijd onmogelijk maakte, maar Youssef moest in die periode ook een operatie aan zijn stembanden ondergaan. Een heikele kwestie, want wie zijn zang al ooit gehoord heeft weet dat hij een stem als een engel had, waarmee hij ongelooflijk hoog en zuiver kon zingen. Gelukkig blijkt op dit nieuwe album dat de operatie geslaagd is. Youssef werkt hier samen met de fine fleur van de moderne jazzrock. De credits vermelden namen als Dave Holland (bas), Nguyên Lê (gitaar), Vinnie Colaiuta (drums), Herbie Hancock (toetsen), Marcus Miller (bas) en Rakesh Chaurasia (fluit). De muziek is zeer gevarieerd; van weidse, bijna sacrale wereldballades tot vette funk en van swingende jazzrock tot pure jazz in een puntgave productie. Net als Andreas Vollenweider dat lang geleden met zijn elektrische harp deed creëert Youssef met het geluid van zijn oud, een uniek muzikaal universum binnen de jazz dat je rechtstreeks bij je ziel grijpt. En bij Youssef is er dan óók nog zijn kraakheldere sirenenzang die je hart verovert. Eénmaal gehoord ben je fan voor het leven. Althans, zo ging het bij mij. Wie durft?

Die Wilde Jagd - Ophio

Die Wilde Jagd is de vanuit Berlijn opererende band van producer en componist Sebastian Lee Philipp. De band werd in 2015 opgericht als voortzetting van het project Der Räuber und der Prinz van Philipp en co-producer Ralf Beck. Sinds het naar zichzelf genoemde debuutalbum uit 2015 leunt Die Wilde Jagd op een mix van melancholieke elektronica en psychedelische romantiek met Duitse teksten. De sfeer doet regelmatig denken aan de experimentele krautrock uit de jaren ’70 van de vorige eeuw, van bands als Tangerine Dream, Cluster en Can, maar Die Wilde Jagd (genoemd naar een oude Europese volkssage over een spookachtige groep jagers die op paarden door de hemel rijdt) voegt daar een verrukkelijk soort duisternis aan toe die eerder fascineert dan beklemt. Waar op oudere albums als het debuut en Uhrwald Orange uit 2018 nog meer met minimalistische maar strakke, wave-achtige ritmes werd gewerkt was op Haut uit 2020 al een omslag richting een meer amorfe songstructuur te horen, en de tracks werden ook langer. Dat sublimeerde in het meesterlijke, in opdracht van het legendarische Roadburn festival geschreven ‘long form’ stuk Atem, dat niet bedoeld is als eerbetoon aan het gelijknamige album van Tangerine Dream uit 1973, maar dat in ál zijn glorieuze 45 minuten wél had kunnen zijn. Het nieuwe album Ophio markeert opnieuw een stilistische koerswijziging. Dit album neemt een onmiskenbare folky afslag naar de buitengebieden van de krautrock, waarbij de duistere ondertoon plaatsmaakt voor een soort zoet verlangen naar voorheen. Een vrolijke boel zal het nooit worden met Die Wilde Jagd, maar van de dromerige opener Ein Anfang via de melancholie van de titeltrack tot de onweerstaanbare spanningsboog van Perseverenz, en van de spacy elektronica van Gnafna Die tot de berusting in het onvermijdelijke van Ouroboros is dit pure en vlekkeloos geregistreerde schoonheid.

Greg Foat & Art Themen / Gigi Masin - Off-Piste / Dolphin

Greg Foat heeft zich de afgelopen jaren stevig omhoog gewerkt op mijn lijst van favoriete toetsenisten.  Sinds ik bij toeval betoverd raakte door het schitterende album The Dancers at the End of Time dat in 2015 mijn jaarlijst haalde, en later door Galaxies Like Grains Of Sand, dat hij samen met Warren Hampshire maakte heeft hij het ene na het andere briljante briljante album uitgebracht. Soms met zijn Group, soms solo, maar steeds vaker als de helft van een interessant duo. Dit jaar bracht hij op die manier al twee albums uit, en ik kon er niet uit kiezen. Daarom - bij hoge mate van uitzondering - weer eens twee albums van dezelfde artiest in één recensie. 

Voor zijn eerste album van 2023, Off Piste, werkte Greg Foat samen met 83-jarige saxofonist Art Themen. Deze samenwerking tussen een jonge toetsenist/producer en een oude meester op de sax doet denken aan het album Promises, uit 2021, waarop Floating Points’ Sam Shepherd dromerige, naar spiritual jazz neigende prachtpareltjes speelde met het eveneens hoogbejaarde jazz-icoon Pharoah Sanders. De albumcover met de dikke oranje 60’s belettering en de arrangementen - luister bijvoorbeeld maar eens naar de getokkelde mandoline aan het begin van La Partida van de Chileense componist Victor Jara - laten er geen misverstand over bestaan, dit album wil klinken als de soundtrack van een romantische 60’s film. Art Themen is geen traditionalist. Aanvankelijk werd hij gerekend tot de navolgers van Dexter Gordon en Sonny Rollins, maar hij heeft altijd zijn oor nauwlettend aan de grond gehouden voor nieuwe ontwikkelingen. In dat opzicht is de samenwerking met Foat, die graag elektronica toevoegt aan zijn muziek, geen grote verrassing. Net als bij Floating Points en Pharoah Sanders is Off Piste van Foat en Themen een uitermate relaxt maar geenszins gezapig album geworden. Ik durf het hier en daar zelfs een tikje psychedelisch te noemen. Een zeer genoeglijke kleine drie kwartier tijdloze filmische elektro-jazz, verdeeld over zes relatief lange tracks. Verrukkelijk!


Nog geen twee maanden later komt Greg Foat met zijn tweede duo-album van 2023 op de proppen, dit keer een samenwerking met de Italiaanse toetsenist Gigi Masin. Masin is in kringen van liefhebbers van de Italiaanse elektronische underground vooral bekend van zijn in eigen beheer uitgebrachte debuutalbum Wind uit 1986, dat een zekere cultstatus kreeg nadat het grootste deel van de oplage verloren ging als gevolg van een overstroming. Een paar albums volgden, maar in 1991 trok hij zich terug uit de muziek. Omdat Björk samples van zijn tweede album Les Nouvelles Musiques Du Chambre, Vol. 2 gebruikte voor haar single It’s in Our Hands mocht Masin zich in een bredere belangstelling verheugen, wat hem uiteindelijk deze geslaagde samenwerking met Greg Foat opleverde. Dolphin vaart een wat andere koers dan Off Piste. De dromerige, ietwat melancholieke sfeer is er wel degelijk, maar Foat en Masin beperken zich tot een wat jazzyer idioom. De tracks kabbelen rustig voort, en zouden met wat fantasie ook als backdrop voor diverse solisten kunnen dienen. Zo hoor ik bij London Nights in gedachten zomaar een lyrische gitaarvertelling van Pat Metheny, en bij Love Theme had op zich best een mooie solo van Art Themen gepast. Denk overigens niet dat de tracks zonder deze ingebeelde solo’s wat missen, het zijn juist de vrij constante sfeer en de ingehouden virtuositeit van de diepliggende kleine modulaties die dit zo’n aantrekkelijk en gemakkelijk te beluisteren album maken. Warm aanbevolen derhalve.

Hania Rani - Ghosts 

De inmiddels 33-jarige Poolse pianiste Hania Rani maakt neo-klassieke muziek die doet denken aan de stijl van Nils Frahm (wat in haar geval trouwens als een compliment mag worden opgevat) maar in tegenstelling tot de sympathieke Duitser zingt zij ook nog eens zeer verdienstelijk bij een aantal tracks. Haar dromerige muziek heeft de bijzondere eigenschap dat je er vrij snel heerlijk in wegzakt en dan tijd en plaats vergeet. Zo zou het denk ik voelen als je aan het eind van een warme zomerdag op een zachte wolk hoog in de lucht kon liggen. De titel ‘Ghosts’ doet vermoeden dat de sfeer op haar nieuwe album een tikje ongemakkelijk zou kunnen zijn, maar spookachtig wordt het nergens. Ik vind het eigenlijk alleen maar weids en tijdloos klinken. Nou, okee, een beetje ijl en ongrijpbaar af en toe misschien, met ragfijne ritmes en zachtjes murmelende sequencers, maar zo verontrustend als een relaxed kabbelend en helder bergbeekje. Rani is nog vrij jong, maar duidelijk gegroeid als componist en producer. Die laatste credit deelt ze overigens met haar IJslandse geestverwant Ólafur Arnalds (de track Whispering House is van zijn hand), en elders op het album (in het duet Dancing With Ghosts) horen we ook Patrick Watson meedoen. Mijn favoriete tracks zijn - misschien niet geheel toevallig - de twee langste. The Boat en Komeda zijn volledig instrumentaal en ontwikkelen zich aangenaam traag, waarbij grote dynamiek-uitbarstingen (die sowieso zeldzaam zijn op dit album) totaal geen rol spelen. Het zijn pastelkleurige dwaaltuinen van geluid, waarin het pad onder je voeten zachtjes opgloeit als je erin rondloopt, heerlijk op weg naar nergens. Album-afsluiter Nostalgia zou zowel qua compositie als productie als een prachtige ode aan Nils Frahm kunnen worden beluisterd. Ik volg Hania Rani al sinds haar solo-debuut Esja, dat ze in 2019 uitbracht, en ik vind dat ze in de korte tijd sinds toen een bewonderenswaardige muzikale ontwikkeling heeft doorgemaakt. Ghosts is met gemak haar meest complexe, zelfverzekerde en ontwikkelde album. Heel erg fraai, en beslist eentje voor de jaarlijst.

Jonathan Wilson - Eat The Worm

Jonathan Wilson heeft het maar druk. Naast productiewerk voor onder andere Father John Misty en Bonnie ‘Prince’ Billie en zijn rol als vaste gitarist van Roger Waters heeft hij de afgelopen 15 jaar ook nog kans gezien om een zestal briljante albums af te leveren waarvan Eat The Worm afgelopen 8 september 2023 is uitgekomen. Wilson wordt door velen beschouwd als degene die de Laurel Canyon scene in zijn woonplaats Los Angeles nieuw leven heeft ingeblazen, en zijn eerste drie albums (het niet bij de streamingdiensten te beluisteren Frankie Ray en het briljante Hippie Folk annex 70’s West Coast tweeluik Gentle Spirit en Fanfare) getuigen daar op overtuigende wijze van. In 2018 verraste hij vriend en vijand met het multi-stilistische maar vrij zwaar op de 80’s leunende break-up album Rare Birds, in 2020 gevolgd door het fantastische retro-country album Dixie Blur. En nu is er dus Eat The Worm, opnieuw een album dat een duizelingwekkende rijkdom aan complexiteit bijna achteloos in een toegankelijke vorm weet te gieten. Toch zou je ook kunnen zeggen dat de overheersende ondertoon van Eat The Worm toch weer de naar patchouli en geestverruimende kruiden geurende hippiefolk á la Laurel Canyon is. Maar ook de met strijkers dichtgepleisterde rock van The Village is Dead, de vervreemdende latin-ballad Wim Hof (die hij schreef naar aanleiding van een ontmoeting met de Nederlandse ‘Ice Man’), de tussen een driekwarts-maat en een lome vierkwart meanderende suite Charlie Parker en het eveneens in wals-ritme geschreven liefdesliedje Hey Love en de album-afsluiter Ridin’ In A Jag. Dat Wilson deze veelkleurige waaier aan stijlen tot een naadloos geheel weet te smeden geeft aan wat een ongelooflijk getalenteerde muzikant en componist hij is. Dat hij ook de verrukkelijk authentiek klinkende productie voor zijn rekening heeft genomen zal na deze lofzang waarschijnlijk niemand meer verbazen. Wie mijn jaarlijsten volgt weet dat ik die principieel in alfabetische volgorde zet, omdat ik muziek geen wedstrijd vind. Toch komt er elk jaar wel een album voorbij dat me bijna verleidt om tóch een ‘Album van het Jaar’ uit te roepen. Dit jaar is Eat The Worm dat album. Maar dat heb je niet van mij…

Kammerflimmer Kollektief - Schemen

Ik ken de naam Kammerflimmer Kollektief al zo’n beetje sinds hun oprichting in 1997, want ze waren een terugkerende en met liefde genoemde naam in Gonzo Circus, mijn favoriete muziek- en cultuurmagazine aller tijden. Maar op de één of andere manier ben ik er nooit aan toegekomen om er eens goed naar te luisteren. Kammerflimmer Kollektief is een Duits gezelschap rond Thomas Weber, dat een experimentele en hoogst opwindende mix speelt van jazz, noise en elektronica, met hier en daar een snufje wereldmuziek en een mespuntje americana. Je zou het met enige dichterlijke vrijheid ook post-jazz kunnen noemen. Kenners mogen voor referenties denken aan de elektronische jazz van Tied & Tickled Trio, gemengd met de post-rock en neo-kraut van Tarwater en The Notwist, met een vrij prominente rol voor contrabas en trekharmonica. Ik herontdekte Kammerflimmer Kollektief door een blogbericht over Schemen, hun achtste album dat onlangs is uitgekomen. In eerste instantie was het puur het artwork dat mijn aandacht trok. De bandnaam stond daar niet bij en dat was misschien een voordeel. Want die kunstzinnige foto van een vrouw die in een groen bos op een boomstronk zit, achter een antieke spiegel die haar naaktheid en haar gezicht bedekt, was dusdanig intrigerend dat ik vrijwel meteen had besloten om ernaar te gaan luisteren. Als ik toen al had gezien dat het een album van Kammerflimmer Kollektief was had ik in mijn hoofd misschien wéér op de ‘mèh’-knop gedrukt. Maar inmiddels heb ik dit bizarre maar opwindende album zo’n beetje op repeat staan en vraag ik me af waarom ik deze band zo lang hebt genegeerd. De productie is érg goed, zodat de relaxtere passages prachtig natuurlijk en ruimtelijk klinken, maar de woeste noise-uitbarstingen ook mooi overzichtelijk blijven. Eigenlijk is dit gewoon zéér ver geëvolueerde jazzy krautrock, dus liefhebbers van dát genre zullen hier óók voldoende van hun gading in vinden, mits hun ‘mind’ ver genoeg ‘open’ is. Dit is geen muziek voor bangeriken, maar met een speelduur van net geen 37 minuten is de ervaring niet zo langdurig intens dat dit écht lastig te verteren is.

Lorenzo Montanà - Decorar Silenzio

Lorenzo Montanà is een Italiaanse soundtrack-componist (hij werkte mee aan de trailers voor de eerste twee delen van The Hunger Games en van Blade Runner 2049), producer van elektronische muziek en geluidstechnicus. Onder kenners is hij waarschijnlijk het bekendst door zijn samenwerking met Pete Namlook op het meesterlijke vijfluik Labyrinth. Op Decorar Silenzio (Versier de Stilte) is een veel organischer geluid te horen dan op die strakke maar daardoor ook wat cerebrale doolhoven. Op Decorar Silenzio schetst hij een dromerige wereld vol warme en zachte geluiden die echter nooit plakkerig of smakeloos wordt. De sfeer doet vaak denken aan het long-form ambient werk van State Azure, hoewel de klankwerelden van Montanà wat gevarieerder zijn. Wat opvalt is dat Montanà nooit zomaar ritmes gebruikt. De door hem gecreëerde patronen hebben altijd een sterk melodische structuur, ze maken daarom op een veel dieper niveau deel uit van de compositie en de tracks krijgen er een erg fijne flow van. Dat Montanà zijn opname- en masteringstudio tot in de puntjes beheerst bewijst de weidse en transparante productie.

Melanie de Biasio - Il Viaggio

Melanie de Biasio, de frêle, uit Charleroi afkomstige jazzmuzikante van Italiaanse komaf, heeft na haar laatste album Lilies bijna op de kop af zes jaar de tijd genomen om aan haar nieuwe album te werken. Een onlangs gepubliceerd interview met haar in de Belgische krant De Tijd geeft veel inzichten bij de totstandkoming van dit album. Werken aan de definitieve versie van Il Viaggio deed ze - samen met haar muzikale partner Pascal Paulus - grotendeels vanuit L’ALBA, een monumentaal pand in haar woonplaats waarin voorheen het Italiaanse consulaat was gevestigd. Ze kocht het - niet geheel toevallig - óók zes jaar geleden, rondom de tijd dat Lilies uitkwam, en ze toverde het om tot een ‘résidence d’artiste’ waar kunstenaars uit verschillende disciplines konden leven en werken. Daarmee kwam effectief een einde aan het semi-nomadische bestaan dat ze daarvoor als muzikante leidde. Reizen is de rode draad in haar leven én in haar muziek, zo lijkt het. Ook de meesterlijke EP Blackened Cities uit 2016 - waarop één bijna 25 minuten lange en volledig geïmproviseerde track te horen is - was net zoveel een ode aan de zwart berookte, half vervallen post-industriële steden die ze tijdens de wereldtournee voor het album No Deal (2013) met haar band bezocht als aan Charleroi zélf. Als inwoonster van één van de zwartst berookte, half vervallen post-industriële steden van Europa spreekt ze in haar universele taal - de muziek - een onverklaarbaar soort liefde uit voor dat soort langzaam afbrokkelende oorden. Ook haar nieuwe album Il Viaggio (dat letterlijk De Reis betekent in het Italiaans) laat er geen misverstand over bestaan waar Melanie haar inspiratie vandaan haalt. Want ondanks dat haar eigen leven als dochter van een Italiaanse arbeidsmigrant altijd al onlosmakelijk verbonden was met haar nieuwe huis L’ALBA, bleef de wereld aan haar trekken en ging ze op zoek naar haar wortels in Italië. Niet geheel toevallig overigens, maar op invitatie van het prestigieuze Belgische cultuurfestival Europalia. Na een uitputtende verbouwing van drie jaar, die deels plaatsvond tijdens de Corona-lockdowns, kon die uitdaging niet op een beter moment komen. Snakkend naar een muzikale uitlaatklep begon zij met de zoektocht terug naar het geboorteland van haar vader, langs de sporen van de migratiegolf tussen Italië en Charleroi. Il Viaggio gaat over die reis. Over op zoek gaan naar jezelf. En over tijdens - of door - die reis veranderen in een nieuwe versie van jezelf. De muziek op Il Viaggio heeft weinig meer met jazz te maken, dat lijkt een afgesloten hoofdstuk voor haar. De als een oude ansichtkaart vergeelde klanklandschappen die ze onder andere in het huis van haar grootmoeder in de Dolomieten opnam (de track Nonnarina) hebben door de toegevoegde omgevingsgeluiden de sfeer van een melancholiek reisverslag dat eindigt in een meditatieve, dromerige mantra van bijna 19 minuten die haar terugkeer in L’ALBA beschrijft - als een ander mens. Een album van een verpletterende, bijna onaardse schoonheid dat grenzen (óók tussen genres) laat vervagen.

Nadia Struiwigh - Birds Of Paradise

Nadia Struiwigh is een Nederlandse artieste die in Berlijn woont en werkt. Behalve componist en producer van elektronische muziek is ze ook één van de resident dj’s in de beroemde Berlijnse technoclub Tresor. Sommige van haar dampende dj-sets zijn te beluisteren op platforms als Soundcloud, maar voor de albums onder haar eigen naam zet ze een andere hoed op. Het is caleidoscopische luistermuziek waar soms best flink op te bewegen is, maar die zich in het algemeen toch het beste laat consumeren vanuit de gemakkelijke stoel. De verhalende muziek die ze maakt voert de luisteraar mee op lange en interessante luistertrips. Dat doet ze al vanaf haar debuut, de 55 minuten lange ‘EP’ Lenticular uit 2017, maar ik maakte pas via haar tweede album WHRRu uit 2018 kennis met haar bijzondere muziek. Ook dát is een reis door verschillende klanklandschappen waarin vervreemding het meestentijds wint van ritme. En als er dan iets van ritme voorbijkomt is dat net zo vaak een sequencer als een drumcomputer. Die muzikale traditie zette ze voort op het dromerige Pax Aurora uit 2021. Haar nieuwe album Birds of Paradise combineert op sublieme wijze het dromerige van Pax Aurora, het vervreemdende van WHRRu en het onderhuids ritmische van Lenticular. Op haar facebookpagina plaatst ze regelmatig filmpjes waarin ze met allerlei oude en nieuwe apparatuur bezig is. Ze heeft zichzelf wel eens omschreven als ‘een beetje een gearfreak’, maar ze verzámelt niet alleen allerlei synthesizer-modules, controllers en effecten, ze gebruikt én beheerst ze ook. Vooral dat laatste stelt haar in staat om op een intuïtieve en improviserende manier nieuwe tracks te ontwikkelen, en het zou met niet verbazen als een aantal van die spontane muzikale erupties min of meer direct hun weg gevonden hebben naar Birds of Paradise. De eerste helft van het album is vooral dromerig en vervreemdend. Als luisteraar dwaal je, meegevoerd aan haar hand, door steeds veranderende muzikale decors, maar omstreeks het nummer 02nd sluipt er gaandeweg wat meer ritme in de muziek. Vergelijkingen met het betere oude werk van Autechre en Aphex Twin dringen zich daarbij aan me op, maar Nadia blijft zelf de boventoon voeren. Op Endofthe Tunnel hoor ik echo’s van Speedy J. circa G-Spot, maar op cmmn cmmn is op een positieve manier weer geen peil te trekken. De laatste vier tracks van het album worden door ritme gedomineerd, wat de opbouw in intensiteit echt geweldig maakt. Nergens wordt het recht-toe-recht-aan techno, het filmische element in de muziek zorgt daar wel voor, waardoor zelfs de gebroken beat in Yep, Beavers? en het jagende jungle-ritme in de tot het laatst bewaarde titeltrack nooit echt overheersen. Tel daar de kristalheldere productie bij op, en je hebt en album te pakken dat smeekt om telkens een nieuwe draaibeurt. Wat voor mij betekent dat het de potentie in zich draagt om een klassieker in het genre te worden.

Neil Cowley - Battery Life

Met Battery Life levert de Britse sessie-pianist en trio-oprichter Neil Cowley het langverwachte vervolg op zijn spectaculaire solo-debuut Hall Of Mirrors af. Over dat debuut schreef ik bijna op de kop af twee jaar geleden ook al dat het een mooi slotakkoord zou zijn voor een mooie zomerse dag. Waar Cowley bij zijn debuut nog een beetje als Nils Frahm klonk vaart hij op Battery Life méér zijn eigen koers. De instrumentale muziek op dit album leunt iets duidelijker op de akoestische piano en komt daardoor dichter in de buurt van de jazz die hij met zijn trio maakt, maar heeft alsnog een lichtere en meer elektronische toets. En zo heel groot is het verschil nu ook weer niet. Net als Hall Of Mirrors zou Battery Life een perfecte soundtrack voor een nachtelijke wandeling zijn. En óók net als bij Hall Of Mirrors is de tweede helft van Battery Life wat percussiever, wat duidelijk gemarkeerd wordt door de track Personal Effects, wat eigenlijk een beetje een vreemde uitschieter is. Met zijn onderkoelde ‘4 to the floor’ beat, sequencers en knerpende elektronische baslijn doet dit nummer af en toe wel een beetje denken aan Trentemøller, wat natuurlijk helemaal geen slechte referentie is. Na Personal Effects wordt de muziek op Battery Life gelukkig weer wat weidser en zorgen de intrigerende ritmische patronen ervoor dat je niet in slaap valt met de tuindeuren wijd open. Een prachtig geproduceerde en waardige opvolger van één van mijn favoriete albums van 2021, Battery Life is schitterend.

Soft Machine - Other Doors

Soft Machine (toen nog The Soft Machine geheten, naar een boek van William S. Burroughs) werd in 1969 opgericht in Canterbury en speelde een psychedelische, jazzy variant van de toen opkomende progressieve rock. Zij worden beschouwd als mede-naamgevers van de Canterbury Scene, een subgenre van de progressieve rock waar bands als Matching Mole, Gong en Caravan - en in Nederland ook Supersister - deel van uitmaakten. De band kende talloze bezettingswisselingen en werd in 1981, na enkele jaren een zieltogend bestaan te hebben geleid, opgeheven na het floppen van het album Land Of Cockayne. Vanaf 2002 werd hun muziek regelmatig live gespeeld door de band Soft Machine Legacy, die bestond uit oud-leden als Alan Holdsworth, Elton Dean en John Marshall. De naam werd weer terug veranderd in Soft Machine toen in 2018 onverwacht het voortreffelijke studio-album Hidden Details werd uitgebracht. Other Doors, dat op 30 juni 2023 werd gereleased, mag gezien worden als een afscheidsplaat, want het is het laatste album waarop bassist Roy Babbington (inmiddels 83) en drummer John Marshall (82) te horen zijn. Vlak voor het verschijnen van deze review werd bekend dat John Marshall op 16 septermber 2023 is overleden, wat het afscheid extra emotioneel maakt. De band wordt nu geleid door gitarist John Etheridge en saxofonist/toetsenist Theo Travis (die ook bekend is van zijn werk met Steven Wilson van No-Man en Porcupine Tree). De muziek op Other Doors is van hetzelfde progressief-jazzy laken een pak als Hidden Details, maar bevat naast nieuw werk ook een paar bijzondere nieuwe uitvoeringen van de oude Soft Machine tracks Penny Hitch en Joy Of A Toy. Other Doors is een album dat nergens gezapig of gedateerd klinkt maar juist van de eerste tot de laatste maat boeit, en een lekkere, transparant-warme productie heeft meegekregen. Na 54 jaar lijkt de toekomst van Soft Machine bij Etheridge en Travis in goede handen te zijn.

State Azure - As The Dawn Fades

State Azure is het alter ego van de Britse componist en producer Patrick Unsworth. Onder zijn artiestennaam brengt hij in een ongelooflijk tempo het ene na de andere briljante album uit. Alleen in 2023 al minstens 8. En ik weet niet hoe hij erin slaagt, maar de kwaliteit van zijn muziek lijdt op geen enkele wijze onder de omvang van zijn productie. Laat ik daarom ook maar meteen bekennen dat ik hem met enige afstand de beste muzikant in het elektronische genre van dit moment vind. En met ‘elektronisch’ bedoel ik ook de échte elektronische muziek. Niet de dansmuziek die je tegenwoordig in onverteerbare hoeveelheden krijgt voorgeschoteld wanneer je bij de streamingdiensten op ‘electronic’ zoekt. Ik wil daar niet al te dogmatisch over doen, maar als ik aan elektronische muziek denk dan gaat het over pioniers als Jean-Michel Jarre, Isao Tomita en vooral Vangelis. Toen Unsworth ooit gevraagd werd naar zijn favoriete ‘elektronische’ artiest hoefde hij geen moment te twijfelen: Vangelis. En dat hoor je ook. De sfeer van met name Vangelis’ meesterlijke soundtrack voor de film Blade Runner loopt als een rode draad door de weidse soundscapes van State Azure. En komt hem dus óók tegen op As The Dawn Fades. Het album is - voor zijn doen - redelijk kort maar er zijn slechts vier tracks waarvan de kortste alsnog zes en een halve minuut duurt en de langste (Aura) ruim twintig. Achter de langzame melodie van de track Aura is het heerlijk ronddolen in de enorme, diepe, brede en zelf hoge ‘backdrop’ van onverstaanbare fluisterstemmen, een constante ruis van vallende regen en onverklaarbare mechanische geluiden. Je verwacht elk moment Deckard (Harrison Ford) of Roy Batty (Rutger Hauer) te zien opdoemen. De rest van de tracks schilderen in prachtige pasteltinten het moment waarop de dageraad overgaat in de dag. Een heerlijke luistertrip.

Ümlaut - Projection

Ümlaut is het muzikale alter ego van de Amerikaanse experimentele componist en geluidsartiest Jeff Düngfelder. Projection, zijn jongste ambient conceptalbum, gaat over landkaarten. Meer bepaald over wat een landkaart is. De belofte van een reis, een schets, een planning? In de begeleidende tekst op zijn Bandcamp pagina noemt hij Projection (projectie) een oeroud proces uit de alchemie. Door de Steen der Wijzen te gebruiken kun je metaal in goud veranderen, en op vergelijkbare wijze werpen muziek, textuur en ritme licht op datgene wat we diep in onszelf verborgen is. Dat is de theorie. In de praktijk schotelt Ümlaut ons op dit album 24 tracks van exact 2 minuten elk voor, die naadloos in elkaar overlopen maar die onderling verschillen, als verschillende bestemmingen op een landkaart. Je zou verwachten dat een album dat zó diep geconceptualiseerd is, tot de afgemeten lengte van de tracks aan toe, nogal geforceerd overkomt, maar Düngfelder slaagt er op meesterlijke wijze in om de contrasten zodanig te verdelen dat een organisch en vloeiend geheel ontstaat dat hier en daar een beetje doet denken aan de kosmische escapades van het experimentele Franse synthesizerduo Lightwave. De muziek is vervreemdend, schuurt soms, heeft vrijwel voortdurend allerlei subtiel hoekige ritmes en is gelardeerd met gevonden geluiden. Dat maakt Projection een boeiende en sterk beeldende luistertrip die de best mogelijke weergave verdient voor een maximaal geestverruimend effect.

En nu de aanvulling…

Altın Gün - Aşk

Altın Gün (Gouden Dag) is een Amsterdamse band die covers van Turkse psychedelische rocknummers uit de jaren 60 en 70 speelt, maar daar op zodanig originele wijze een eigen draai aan geeft dat ze de status van coverband ruimschoots ontstijgen. Aşk is hun vijfde album waarop ze, na twee albums waar redelijk veel 80’s invloeden op te horen waren, weer terugkeren naar de Anatolische psychedelische rock van hun eerste twee albums, waarmee ze live ook hoge ogen gooien. Hun authentieke geluid zit hem niet alleen in het gebruik van de bağlama (een Turkse saz), het is grotendeels toe te schrijven aan de vocale inbreng van zangeres Merve Daşdemir en zanger Erdinç Ecevit Yıldız, de enige bandleden die ook echt van Turkse afkomst zijn. Lekkere muziek voor de zomer, of als inspiratie om tijdens een gure winter aan de zomer te denken.

Astral Hand - Lords Of Data

Astral Hand is een ‘heavy psych’ band uit Milwaukee die met hun debuut Lords Of Data een verpletterend visitekaartje afgeeft. Spacerock met een grote S, die wat mij betreft overigens ook voor ‘stoner’ had kunnen staan, een genre waar ze met hun zware riffs, donderende drums en weidse, melodische maar ook zwaar door het effecten-rack getrokken zangpartijen stevig tegenaan schurken. Kenners van het genre zullen er wellicht ook vleugjes van het briljante Franse psychonauten-collectief Slift in herkennen. Dit is muziek om luid te draaien en helemaal in te verdwalen, met of zónder het gebruik van geestverruimende rookwaar. Voor een debuut steekt het allemaal erg strak in elkaar en de productie heeft precies de goede mix van vuigheid en transparantie om het een heerlijke luistertrip te maken.

Brandee Younger - Brand New Life

Bij een sprookjesachtig instrument als de Harp denk je niet meteen aan jazz, maar toch heeft de Amerikaanse harpiste Brandee Younger er een prachtig album mee volgespeeld. Op haar zevende album Brand New Life mengt ze invloeden uit de klassieke muziek, jazz, soul en funk tot een verrukkelijk en tijdloos geheel. Onvermijdelijk denkt de connaisseur hierbij terug aan het werk van Dorothy Ashby (die bij vijf van de tien tracks als (mede-)componist wordt genoemd) en Alice Coltrane. Younger drukt echter een sterk eigen stempel op de muziek, waarin haar samenwerkingen met jazzgrootheden als Pharoah Sanders en Jack DeJohnette even hard doorklinken als de inspiratie die ze opdeed bij hiphop- en nu-soul legendes als Lauryn Hill, The Roots, Maxwell, John Legend en Meshell Ndegeocello, die op dit album te horen is in de track Dust. Een ijzersterke en afwisselende jazzparel die in ritmisch opzicht soms best stevig en modern uitpakt, maar waar de hypnotische harp steeds weer een dosis onweerstaanbare magie aan toevoegt.

Brigitte Barbu - La Science des Imbéciles

Bij het lezen van de naam Brigitte Barbu zou je kunnen denken aan een tenger Frans zangeresje, maar het is een alias waarachter de Franse producer Pépé Bradock schuilgaat. Hij is een grote meneer in de internationale House-scene, maar onder deze verwarrende artiesttennaam maakt hij dwarse en uiterst psychedelische experimentele ambient. Op zijn debuut ‘Muzak pour ascenseurs en panne’ uit 2020 diende de gitaar nog als belangrijkste maar vaak nauwelijks herkenbare geluidsbron, op La Science des Imbéciles is er klankmatig echter helemaal geen touw meer aan vast te knopen. In de meest positieve zin overigens, het is een spannend album waarbij de avontuurlijke luisteraar met een open oor voor muzikaal absurdisme van de ene verbazing in de andere valt, wanneer hij door de sonische dwaaltuin van ‘Brigitte’ Bradock rondloopt. Sublieme productie ook.

Brown Spirits - Solitary Transmissions

Brown Spirits is een Australische band die met Solitary Transmissions hun vierde album uitbrengt dat vol staat met heerlijke instrumentale, op kraut- en progrock leest geschoeide heavy psychedelica. De eerste drie albums, Vol 1, Vol 2 en Vol 3 vormden een los samenhangende trilogie en naar verluidt is Solitary Transmissions het eerste deel van een nieuwe drieeenheid. Nou, laat maar komen zou ik zeggen. Take my money! De muziek en de mix zijn duidelijk geworteld in de jaren 70, en Brown Spirits doet ook geen enkele moeite om de luisteraar van iets anders te overtuigen. Jagende drums, vurig gitaarwerk en spacy elektronica trekken de luisteraar voort, van het ene muzikale hoogtepunt naar het andere. Verzet is futiel, je kunt je het beste gewoon laten optillen en meevoeren, maar vergeet niet om vantevoren nieuwe snaren op je luchtgitaar te zetten.

Craig Padilla/Marvin Allen - Weathering the Storm

Craig Padilla is een Amerikaanse componist van elektronische muziek die naast synthesizers ook de gitaar bespeelt. Desondanks laat hij het op dit album aan zijn muzikale vriend Marvin Allen over om de gitaar ter hand te nemen om brede gitaarsolo’s onder de duidelijk in de Berlijnse School gewortelde composities te leggen. Het levert een wonderlijke maar fraaie en filmische mix op van sequencer-gedreven stukken die wel wat aan het betere werk van Tangerine Dream doen denken, en weidse, méér naar hoogwaardige new-age neigende passages van sfeervolle gitaar-ambient. De slide wordt daarbij niet gespaard, wat dan weer een beetje herinnert aan het album Apollo: Atmospheres & Soundtracks van Brian Eno, of het van de Americana-sfeer druipende Chill Out van The KLF. Lekkere ontspannen luistermuziek die zeer fraai is geregistreerd.

Data Rebel - Ember

Data Rebel is de artiestennaam waaronder de Britse muzikant en producer Dan Howe sinds 2014 in hoog tempo lekkere instrumentale elektronische chill-out muziek uitbrengt. Afhankelijk van welke bron je raadpleegt zijn het er, inclusief een flink aantal lange EP’s, tientallen, maar volgens muziekverzamelaars-community Discogs is het dit jaar uitgebrachte Ember zijn zevende full-time album. En net als vrijwel alle vorige albums in zijn discografie is het geheel eigen beheer uitgebracht. Hij had er wat mij betreft ook gerust mee bij een label als het in Frankrijk gevestigde Ultimae Records terecht gekund, maar Howe kiest nadrukkelijk voor vrijheid en controle en dat verdient de hoogste lof. Ember heeft een verrukkelijke sfeer die ergens tussen warme ambient en lome IDM uitkomt, en ook qua productie verstaat deze Data Rebel zijn vak. Een kristalheldere en weidse sound met af en toe putdiep laag. Heel erg fijn dit.

Dishwasher_ - Dishwasher_

Dishwasher_  (en ja, die ‘underscore’ hoort er écht bij, wat overigens de online vindbaarheid flink verbetert) is één van de vele opwindende jonge jazzbands die de laatste paar jaar in de zéér vruchtbare Gentse scene in België zijn ontstaan. Denk bij ‘jazz’ overigens niet aan de hilarische kwalificatie de Frank Zappa er al in 1973 aan gaf (“not dead, it just smells funny”), maar aan een frisse en springlevende crossover variant waarbij ook gul uit de vaatjes van urban funk, elektronica, avantgarde en hiphop wordt getapt. Op dit debuutalbum, uitgebracht bij het razend interessante Gentse label SDBAN ULTRA, word je als luisteraar na een relaxed intro van iets meer dan een minuut als een kogel afgeschoten in een felverlichte flipperkast waar je van stijl naar stijl wordt gebumpert en regelmatig door de bandleden terug het spel in wordt geknald. De licht claustrofobische productie maakt de beleving uiterst intens, maar zó lekker… Deze moet je hard draaien en je dan gewoon laten meevoeren.

ECHT! - Sink Along

ECHT! is een Brusselse band die óók een zeer aanstekelijke crossover maakt tussen jazz, funk, elektronica en hiphop. En hoewel de een behoorlijk ander eigen geluid hebben zal het na beluistering van deze diepglanzende psyhedelische nu-jazz parel niemand verbazen dat ze een labelgenoot zijn van het hierboven besproken Dishwasher_. Waar bij Dishwasher_ naast traditionele jazz nog redelijk wat ruimte is voor avantgardistische uitspattingen is het stilistische bereik bij ECHT! iets (maar niet veel) minder extreem. Ook hier wordt de luisteraar vrijwel meteen een veelkleurige en dynamische wereld van klanklandschappen in getrokken, en zorgt een volle en dik geproduceerde mix voor een ervaring die heel dicht op de huid zit maar absoluut niet schuurt. Traditionalisten (die misschien ook wel een beetje vreemd ruiken, wie zal het zeggen…) zullen er waarschijnlijk hun neus voor ophalen, dus avonturiers; doe er uw voordeel mee!

Giant Brain - Grade A Gray Day

De muziek van Giant Brain kan het beste worden omschreven als ‘heavy experimental elektro-prog’. Grade A Gray Day is het laatste album van de band uit Detroit, omdat bandleider, uitzonderlijke gitarist en oprichter Phil Durr middenin het opnameproces overleed toen hij in 2019 zijn familie in Duitsland bezocht. Het album was toen nog verre van voltooid, maar nadat ze van de schok van het plotselinge overlijden van hun frontman waren bekomen besloten de overgebleven bandleden dat het album, met hulp van diverse gast-gitaristen, moest worden afgemaakt. Het zou een muzikaal eerbetoon aan Phil worden. Het knappe aan Grade A Gray Day is dat je niet kunt horen welke tracks al klaar waren en welke achteraf zijn ingevuld rond de muzikale schetsen en eerder opgenomen gitaartracks van Durr. De afsluitende track Between Trains is de enige waarop alléén Durr als gitarist te horen is, terwijl zangeres Sue Lott herinneringen aan haar overleden vriend met de luisteraar deelt. Een waardig afscheid.

Isolde Lasoen - Oh Dear

Isolde Lasoen is een Belgische zangeres en multi instrumentaliste. Van huis uit is ze echter drumster. Ze speelt of heeft gespeeld in Belgische bands als Daan en The Whodads, en ze speelde als sessie-drumster met Belgische grootheden als Raymond van het Groenewoud en Guido Belcanto. Op Oh Dear, haar tweede solo-album, bespeelt ze naast de drums ook percussie, vibrafoon en Omnichord, zingt en fluit ze, en wordt bijgestaan door een groep uitstekende muzikanten. De sfeer van de muziek is filmisch, en herinnert me aan de jaren 60 en 70. Er zijn soms duidelijke vleugjes Air te horen, maar ik moet ook vaak denken aan het geweldige debuutalbum Felt Mountain van Goldfrapp. Haar stijl van drummen is swingend en strak en lekker open. Ondanks haar grote instrumentale bekwaamheid (ze geeft les in drummen aan het Instituut voor Muziek en Dans (MUDA) in Gent) is technische strapatserij haar vreemd.

Jordsjø - Salighet

Jordsjø is een Noorse progressieve rockband die maar twee vaste leden heeft; Hakon Oftung op zang, gitaar, bas, fluit en keyboards en Kristian Froland op drums en percussie. Voor optredens wordt het duo tot band aangevuld met een wisselende groep muzikale gasten, maar wanneer je naar Salighet (Noors voor Gelukzaligheid) luistert hoor je alleen Hakon en Kristian aan het werk. Nu is ‘progressieve rock’ bijna net zo’n paraplu-genre als pop, dus voor wie nadere specificatie behoeft: ik zou Jordsjø’s muziekstijl omschrijven als klassieke Britse prog, met sterke invloeden van (Scandinavische) folk en jazz. De nummers zijn op twee na bovengemiddeld lang maar niet uitputtend, en zijn opgebouwd uit meerdere lagen en thema’s. Door de sterke melodische aanpak slaagt het tweetal erin om hun complexe muziek toch behoorlijk toegankelijk te houden. Geen eindeloos gepiel op de vierkante millimeter maar vlotte muzikale vertellingen. Zéér aanbevolen.

Lionmilk - Intergalactic Warp Terminal 222

Lionmilk is de artiestennaam van de in Los Angeles wonende jazzpianist Mokichi Kawaguchi. Als Lionmilk maakt hij een broeierige soort half elektronische spacejazz. Met een albumtitel als Intergalactic Warp Terminal 222 weet een door de wol geverfde psychonaut meteen uit welk vaag vaatje Kawaguchi hier tapt. Je zou met de nodige fantasie inderdaad kunnen zeggen dat er elementen van jazz in de muziek van Lionmilk zitten, maar dat is vooral in de momenten dat er een stukje licht Zappa-esque progressieve jazzrock opborrelt. Maar zou me gevraagd worden om nog méér muzikale referenties te noemen, dan zou ik eerder bij de gruizige elektronica van Boards Of Canada uitkomen, of bij plunderphonics-achtige projecten als The Avalanches of Oneohtrix Point Never. De warme, analoog aandoende sound zorgt voor een comfortabele trip.

Matthew Halsall - An Ever Changing View

Het is eigenlijk vreemd dat de laagdrempelige maar wonderschone spirituele jazz van de Britse trompettist Matthew Halsall slechts één keer eerder (namelijk in 2020) tot mijn jaarlijst wist door te dringen, want ik luister bijzonder graag naar zijn verrukkelijke, instrumentale wereld-jazz, die hij uitbrengt op zijn eigen label Gondwana Records. Zoals gezegd zitten er invloeden van wereldmuziek in zijn composities (vooral vanwege het gebruik van de Kalimba), maar de harp herinnert dan weer aan de sprirituele jazz-meditaties van Alice Coltrane. De weidse, melodieuze vergezichten die hij en zijn band in heldere pasteltinten schilderen doen ook regelmatig aan het werk van The Cinematic Orchestra denken. De composities kabbelen kalm van sfeer naar sfeer, zonder dat het ooit flauw of oppervlakkig wordt. Het is juist de vriendelijke emotionele diepgang die dit zo’n heerlijke luistermuziek maakt.

offthesky - Opening Opening

Toen ik jaren geleden via het album Gently Down The Stream, op het Nederlandse experimentele elektronica-label Databloem, kennismaakte met de muziek van offthesky (toen trouwens nog Off The Sky, een pseudoniem van de uit Denver, Colorado afkomstige muzikant en producer Jason Corder) was het muzikale liefde op het eerste gehoor. Breed meanderende ambient met lichte invloeden van dub en glitch en een altijd weidse en geestverruimende productie. Door de jaren heen heeft Corder de invloeden van dub langzaam uitgefaseerd en hebben de glitchy ritmes plaatsgemaakt voor warme ‘gevonden geluiden’, maar zijn muziek veroorzaakt bij mij nog steeds een plezierige emotionele respons. Opening Opening bevat uitgebreide nieuwe interpretaties van ouder werk dat ‘geboorte en groei’ als centraal thema heeft, als kinderliedjes uit een verre toekomst. Voor wat het waard is. Ik vind het gewoon mooi en rustgevend.

Ozric Tentacles - Lotus Unfolding

Ozric Tentacles werd in 1983 in het Engelse Somerset opgericht door gitarist en toetsenist Ed Wynne. De band heeft sindsdien vele bezettingswisselingen ondergaan met Wynne als enige vaste waarde. Genoemd naar een fictieve soort geestverruimende ontbijtgranen maken ze nog steeds een unieke en daarom zeer herkenbare soort progessieve spacerock met een sterk psychedelische inslag waarin invloeden uit dub, reggae en wereldmuziek doorklinken, maar waarin met fantastische (door Wynne gespeelde) schier eindeloze gitaarsolo’s. Lotus Unfolding vind ik een sterker album dan de twee voorgaande, Technicians of the Sacred uit 2015 en Space for the Earth uit 2020. Het doet me denken aan Waterfall Cities en vooral Spirals in Hyperspace, waarop af en toe ook flink gerockt werd. 40 jaar bezig en ‘still going strong’…ik vind het geweldig!

Raz Ohara - Tyrants

Raz Ohara (artiestennaam van Patrick Rasmussen) is een Deense muzikant en zanger die zich weinig aantrekt van muzikale conventies. Ik leerde hem kennen via het project Cummi Flu, waarin hij de muzikale medeplichtige was van Oliver Doerell van het avantgardistische duo Dictaphone, met wie hij ook in Raz Ohara and the Odd Orchestra speelt. De muziek van Raz Ohara is net als die van Doerell vrij sterk beïnvloed door de sfeer van de Brusselse underground-scene aan het begin van de jaren tachtig, waaruit bands en artiesten als Tuxedomoon, Aksak Maboul, Benjamin Lew en Steven Brown voortkwamen, en grensverleggende muzieklabels als Les Disques du Crépuscule, Crammed Discs en Made To Measure. Méér hoeven kenners niet te weten. Tyrants staat vol prachtig opgenomen, spannende en zich langzaam ontplooiende muziek met een wat desolate sfeer, die bij elke draaibeurt dieper onder je huid kruipt.

Ryuichi Sakamoto - 12

Op 28 maart van dit jaar overleed, toch nog onverwacht, Ryuichi Sakamoto. Muziekliefhebbers kennen hem als mede-oprichter van de elektropopgroep Yellow Magic Orchestra, die door sommigen als de Japanse tegenhanger van Kraftwerk werden beschouwd, filmliefhebbers zullen hem kennen als componist van talloze soundtracks als The Last Emperor en Merry Christmas Mr. Lawrence. Op die laatste soundtrack werkte hij samen met zijn muzikale vriend David Sylvian, en dát is dan weer hoe ík voor het eerst in aanraking kwam met zijn muziek. De klassiek geschoolde Sakamoto was dus net zo goed thuis in de elektronica en de pop als in de orkestrale filmmuziek. Zijn altijd verfijnde stijl komt goed tot uitdrukking in de verstilde piano-ambient op zijn laatste album 12, waaraan hij werkte terwijl hij wist dat hij ging sterven. In sommige tracks is, heel zacht, zijn door moeizame, door ziekte aangetaste ademhaling te horen. 12 is daardoor, vermoedelijk onbedoeld, een emotioneel en machtig eerbetoon aan zichzelf en zijn muzikale oeuvre geworden.

Snufmumriko - Havstrakt

Snufmumriko is het alter ego van de Zweedse muzikant en producer Ingmar Wennerberg die zijn weidse ambient lardeert met natuurgeluiden en bewerkte fragmenten van oude muziek. In zijn dromerige composities is voortdurend wat te beleven, en ze hebben een kalme en warme sfeer waardoor ze de luisteraar een uiterst comfortabel transportmiddel bieden voor prettige mind-trips. Havstrakt (Zweeds voor ‘kustgebied’) is zijn twaalfde album. Het is een muzikaal eerbetoon aan de prachtige natuur van de Zweedse kust dat in zijn fysieke vorm uit twee cd’s bestaat: eentje waarop het originele album is te horen, en eentje waarop remixen van zes van de acht tracks van het album staan. Wie bij het lezen van het woord ‘remixen’ bang is voor hoekige dance-versies hoeft niet te vrezen, de remixen zijn nét zo dromerig en warm als de originelen. Je krijgt dus in feite twee verrukkelijke versies van het album voor de prijs van één. Heerlijke nachtmuziek.

Squid - O Monolith

De uit Brighton afkomstige band Squid debuteerde in 2021 met het gedreven wavey post-punk album Bright Green Field, dat het met zijn urgente en beloftevolle muziek een plek in mijn jaarlijst wist te veroveren. Het waren met name de verrassende arrangementen en echo’s van een rijke Engelse underground-historie die me opvielen aan dat album. Die ‘artistieke’ inslag wordt op hun tweede album O Monolith een stuk verder doorgetrokken. Waar de tracks op Bright Green Field nog een redelijk traditionele songstructuur hadden wordt de luisteraar nu getrakteerd op complexe, soms fors uit de bocht vliegende composities (Siphon Song), die worden afgewisseld met bizarre grooves (Undergrowth) die me - durf ik deze vergelijking te maken? - aan de muzikale omslag van Radiohead ten tijde van Kid A doen denken, maar dan met die typische punky ondertoon die ook het vorige album zo lekker dwars maakte. Een uitdagend maar meesterlijk album.

Starving Weirdos - Atheistsaregods

Starving Weirdos is een Amerikaans experimenteel elektro-akoestisch improvisatie-duo/trio/kwartet dat sinds 2005 in wisselende samenstelling ongelooflijk psychedelische muzikale collages produceert. Vaak in eigen beheer, meestal op CDr of cassette, maar soms ook op een label als het in Londen gevestigde Discrepant. En dan zijn ze zowel op LP als bij de streamingdiensten te vinden en kunnen muziekliefhebbers met een hoge tolerantie voor abstractie er hun voordeel mee doen. Hun meest recente muzikale voortbrengsel, Atheistsaregods, is een zeer indrukwekkend album, maar het laat zich ook moeiteloos classificeren als ‘enge muziek’. De trage, duistere ritmes en de galmende flarden van stemmen, kreten en industriële geluiden hebben iets ongelooflijk verontrustends en ritualistisch. Maar omdat ze er zo’n ongelooflijk ruimtelijke en doorzichtige productie van gemaakt hebben is het tegelijkertijd een erg opwindende luisterervaring voor wie zowel muzikaal als mentaal sterk in zijn schoenen staat. Met afstand de vreemdste plaat in mijn jaarlijst, maar hij móést er in…

Steven Wilson - The Harmony Codex

Na twee albums waarop hij zijn liefde voor hoogkaraats popmuziek exploreerde keert Porcupine Tree frontman Steven Wilson, tot vreugde van het verbazingwekkend ‘onprogressieve’ deel van zijn ‘fans’, toch weer wat meer terug naar zijn muzikale roots. Desondanks is The Harmony Codex, een album dat hij grotendeels schreef tijdens de Corona-lockdowns, geen pure progrock. Zeker, het grijpt inderdaad terug naar traditionele progstructuren als lastige maatsoorten en lange, suite-achtige nummers, én natuurlijk een onderliggend verhaal (wat té complex is om in het korte bestek van deze mini-review uit te leggen), maar Wilson experimenteert er ook lustig op los met futuristische arrangementen. Zelf zegt hij dat The Harmony Codex een samenvatting is van alle muziek die hij tot nu toe heeft gemaakt, en tevens een vooruitblik geeft op wat er zou kunnen komen. Of hij er al zijn afgehaakte ‘niet prog genoeg’-roepende fans mee heeft teruggewonnen waag ik te betwijfelen, maar de afvalligen lopen dan wel een geniaal album mis.

TEKE::TEKE - Hagata

Wie mijn jaarlijst van 2021 erbij pakt zal een opmerkelijke parallel met de lijst van dit jaar ontdekken. Als je The Notwist van toen en Starving Weirdos van nu er even vanaf denkt eindigde ook die alfabetische lijst met albums van Squid, Steven Wilson en TEKE::TEKE. Toen debuteerde de Canadese band TEKE::TEKE met Shirushi, een op de Japanse psychedelische rock-stijl Eleki gebaseerde feestplaat die een afwisselend palet aan (wereld)muziekstijlen en de licht manische vocalen van zangeres Maya Kuroki en samenvoegde tot een opwindend en met veel overtuiging gespeeld geheel. Die blend van stijlen was zo uniek maar ook zo succesvol dat het dit jaar uitgebrachte Hagata wat dat betreft eerder een voortzetting biedt dan een progressie. Dat gezegd hebbende  rockt dit nieuwe album wel duidelijk harder dan Shirushi, tot zelfs scheurende blazers aan toe, en dat is stiekem toch wel heel erg lekker.