Alva Noto, Rival Consoles en Fennesz & Sakamoto

Nog één verrassing voor het eind van het jaar

In deze muziekrecensie aandacht voor de nieuwe albums van Alva Noto en Rival Consoles, met een lichtvoetiger album van Fennesz & Sakamoto als klassieker.

De laatste reguliere van 2021. Halverwege de maand, met rasse schreden op weg naar de Kerst. Dan sta je voor de keuze of je het een beetje stemmig gaat houden, hapklaar en onopdringerig, of dat je je lezers nog één keer verrast vóór je aan de Lijst der Lijsten begint. Want jawel; 2021 En Muziek, Een Jaar In … Releases is ook weer in voorbereiding, al wordt hij dit keer misschien wat korter dan de monsterlijst van vorig jaar, omdat ik hem voor het eerst tweetalig ga maken. Enfin, ik besloot dus om voor de verrassing te gaan. Twee recente releases op het scherpst van de snede. Intrigerende, opwindende, soms zelfs beklemmende, maar altijd uiterst beeldende muziek van het soort dat je na één keer luisteren nog lang niet door hebt. En die fantastisch is geproduceerd zodat je muzieksysteem een stevige workout krijgt. Een beetje gymnastiek voor de hersenen én de hifi in de donkere dagen voor de Kerst, zogezegd. We hebben tenslotte een hele Kerstvakantie om ervan bij te komen. De klassieker is dan weer gekozen vanwege het wat luchtiger karakter. Als ontspannend contrapunt, of als soort van veiligheidsventiel. Maar geen plat vermaak dat uitsluitend gemaakt is om iedereen te bekoren. Als je dat wil dan moet je Sky Radio maar aanzetten. Nee, een boeiend en afwisselend album dat toevallig ook nog eens wonderschoon is. En uiteraard ook fantastisch klinkt.

Heel veel lees- en luisterplezier!

Alva Noto - HYbr:ID I

De naam die schuilgaat achter nom de plume Alva Noto is Carsten Nicolai, een alom gerespecteerde Duitse muzikant en producer die zich toelegt op het genre Glitch. Nicolai is daar een meester in, zoals hij onder de naam Alva Noto sinds het jaar 2000 op tientallen albums heeft bewezen. HYbr:ID I is het eerste album in de nieuwe HYbr:ID serie van geluidssculpturen die zijn gebaseerd op “wetenschappelijke fenomenen en heterogene compositiemethodes”. Heterogene composities komen, in tegenstelling tot sequentiële (opeenvolgende) composities tot stand vanuit meerdere invalshoeken, inspiraties en technieken. Allemaal heel theoretisch, de vraag is of het resultaat ergens op slaat. En dat doet het. HYbr:ID I is ontstaan als muziek voor het de balletvoorstelling Oval, met een choreografie van Richard Siegal, die in 2019 werd uitgevoerd door het Staatsballett Berlin in de Staatsoper van Berlijn. Al bij de albumopener HYbr:ID oval hadron I wordt duidelijk dat we niet met doorsnee deuntjes te maken hebben. Tegen een dreigende achtergrond van ruis leidt een serie omineuze bastonen de luisteraar binnen in het universum van Oval, tot het avontuur losbarst met HYbr:ID oval hadron II, dat wel een soort van ritmische structuur heeft, maar dat ook meteen duidelijk maakt dat de dansvoorstelling geen klassiek ballet betreft. Nadat HYbr:ID oval hadron II lekker brokkelig aan zijn einde komt begint de ‘luidsprekertest’ pas echt met HYbr:ID oval blackhole. Putdiep laag, extreme ruimtelijkheid en een dreigende atmosfeer testen de grenzen van de fantasie en van je muzieksysteem. De rest van het album is een dwaaltuin van glitchy percussie, diepe soundstages waarin zich op de achtergrond allerlei spannends afspeelt, en trage, breed uitgesponnen geluidscollages die je nauwelijks een aanknopingspunt bieden voor tijd en plaats. Toch word je als luisteraar goed bij de les gehouden, bijvoorbeeld in de track HYbr:ID oval asimoo, waarin de glitch-effecten je neiging om naar de volumeknop te sprinten op de proef stellen, omdat het klinkt alsof je luidsprekers gruwelijk aanlopen. De twee voorlaatste tracks, HYbr:ID oval collider en HYbr:ID oval p-dance bieden het meeste ritmische houvast, maar afsluiter HYbr:ID oval noise maakt zijn titel meer dan waar met vier minuten door het geluidsbeeld rondvliegende ruis, dreigende baspulsen die herinneren aan de albumopener, en krakende vervorming. Geen gemakkelijke muziek, sommigen zullen het zelfs überhaupt geen muziek vinden, maar oh wat vind ik het spannend en fantastisch en wat is het bizar goed opgenomen. Gun jezelf minstens één volledige luisterbeurt, liefst in een schemerige of donkere luisterruimte of met gesloten ogen onder een zeer goede hoofdtelefoon, en zweef!

Rival Consoles - Overflow

Het is louter toeval dat ook de muziek op het album Overflow van Rival Consoles is geschreven voor een balletvoorstelling, met een choreografie van Alexander Whitley. Het thema van Overflow is de ‘overweldigende sensatie van de hele dag met informatie te worden bestookt, en het emotionele bewustzijn van de rol die sociale media spelen in de hedendaagse marketing en politieke propaganda’. Zo omschrijft Ryan Lee West het, en hij is de man die sinds zijn eerste Split-EP met Kiasmos in 2009 onder de naam Rival Consoles steeds conceptuele wordende albums uitbrengt. Aanvankelijk waren het echte dansvloerkrakers, maar met de EP’s Odyssey en Sonne veranderde zijn muziek in een wat organischer soort luisterstoeltechno. Op het daarop volgende album Persona speelden luchtige technoritmes nog de hoofdrol, maar op Articulation nam het aandeel ambient al flink toe, en die lijn wordt nu op Overflow vér doorgetrokken. Er zijn nog slechts enkele momenten die je dansbaar zou kunnen noemen, zoals de trage beat onder albumopener Monster, en het stuwende ritme dat na ruim een minuut opduikt in Noise Call and Response II, maar de overige ritmes op dit album zijn eerder brokkelig en dwars, ontregelend misschien zelfs, wat bijdraagt aan het wat claustrofobische gevoel van onrust dat het concept in zich draagt. De tracks I Like, The Cloud Oracle en het intense titelnummer Overflow bevatten een kakofonie van gestapelde en gemanipuleerde stemmen, en draaien er wat dat betreft absoluut geen doekjes om waar dit album over gaat. Wat ook nog helpt bij het overbrengen van de toch wat sombere boodschap is dat dit album een bovengemiddeld briljante geluidskwaliteit heeft. Warm en ruimtelijk, dynamisch en kleurrijk, echt een genot om naar te luisteren. West beheerst de kunst van het produceren van zijn eigen muziek tot in de puntjes en weet een perfecte cocktail te shaken van ritme en timing, dynamiek, volume, ruimtelijkheid en tonale balans. Ook dit is er weer een die je woofers goed kietelt en die een goede setup van de luidsprekers beloont met een gigantisch geluidsbeeld dat de fysieke begrenzingen van de luisterruimte laat vervagen.

Fennesz & Sakamoto - Cendre

Onder muziekliefhebbers mag Ryuichi Sakamoto geen onbekende zijn. De betekenis van deze Japanse componist, muzikant en producer voor de hedendaagse (pop)muziek mag niet onderschat worden. Zijn wereldwijde muzikale doorbraak was met het mede door hem opgerichte Yellow Magic Orchestra, maar zijn carrière heeft sindsdien een nóg hogere vlucht genomen. Hij maakt prachtige soundtracks (hij won een Oscar voor zijn soundtrack van The Last Emperor) en wordt beschouwd als één van de origineelste moderne neo-klassieke componisten die de crossover met elektronica en popmuziek niet schuwen. Hij heeft samengewerkt met grootheden als David Sylvian, Taylor Dupree en Alva Noto, en dus ook met de Weense muzikant Christian Fennesz, die voor het creëren van zijn weidse ambient soundscapes het liefst gebruik maakt van een gitaar en een laptop. Soms schuurt zijn muziek enorm, maar hij heeft ook een zachte kant die hij op Cendre laat horen. Hier neemt hij het muzikale decor voor zijn rekening, dat kalm en dromerig is maar zeker niet te gemakkelijk of ladiedabloemetjes, terwijl Sakamoto meesterlijk getimede kraakheldere akkoorden op de piano speelt die net ver genoeg naar voren staan in de mix om de aandacht vast te houden, maar die zich aan de achterkant prachtig vermengen met de soundscapes van Fennesz. De muziek is niet zo spaarzaam als bijvoorbeeld het werk van Harold Budd, die de onbetwiste meester van de weggelaten noten was, maar daardoor is dit album misschien op zijn eigen manier ook wat spannender. Je kunt je veel voorstellen bij de vreemde geluiden uit de laptop van Fennesz, maar de tonen van Sakamoto vertellen je voortdurend dat je weinig te vrezen hebt. Alleen in tracks als Trace en Kokoro zijn wat meer dissonanten te horen, maar dat zorgt juist voor een opleving van de spanningsboog, wat het album als geheel gestructureerder maakt. Beeldend en prikkelend, een echt luisteravontuur. En andermaal een fantastische, open en klankvolle productie die je omarmt en zachtjes meevoert naar de binnenkant van je gedachten.