Emptiness - Not For Music: De geboorte van een nieuw genre?

Emptiness, of de geboorte van een nieuw genre

Luister naar Emptiness - Not For Music in Spotify

Ik luister vaak en veel naar muziek. Dat hoort niet alleen bij mijn vak, ik doe het ook graag. Toch schuilt daar een risico in. Omdat ik zo enorm veel luister lijk ik altijd achter te lopen. So much music and so little time. Hoort er ook bij, en je leert ermee leven. Het leidt, ik zal het maar opbiechten, soms echter onvermijdelijk wel eens tot een te haastige beluistering van nieuwe releases. Maar eens in de zoveel tijd komt er een album op mijn pad dat mijn gedachten en verwachtingen over muziek weer eens lekker opschudt. Waar ik met open mond naar luister en de afstandsbediening naast me neerleg omdat zappen gelijk zou staan aan hoogverraad. Het overkomt me niet vaak meer, maar onlangs was het weer raak met het album Not For Music van de Brusselse band Emptiness.

Gebaande paden

Gebaande paden. Ik bewandel ze graag. Het zal de autist in mij wel zijn, maar ik ben in het dagelijks leven niet vies van enige voorspelbaarheid en regelmaat. Dat valt niet altijd mee, zeker niet in een tijd waarin ‘vooruitgang’ bij zo’n beetje álles de mantra is. Dan loop je regelmatig tegen dingen aan die je eigenlijk niet wil. Zo kan ik een maand van de leg zijn als bij mijn buurtsuper naast de mosterd grijp omdat de indeling weer eens is veranderd. Dat is al mijn hele leven zo, en dat gaat ook niet meer over. Om de balans niet te laten doorslaan naar permanente paniek heb ik mezelf, als een soort contragewicht, op een aantal vlakken juist altijd zo ver mogelijk opengesteld voor het onbekende en onverwachte. Eén van de vlakken is muziek. Ik lust (bijna) alles en probeer ook alles. Toch heb ik lang getwijfeld of ik dit album hier zou bespreken. Want hoewel het bij mij écht op alle fijne knopjes drukt (kijk ook eens goed naar het enigszins verontrustende maar overduidelijk op Escher geïnspireerde artwork) is het geen gemakkelijke kost. Zeker niet als je weet dat Emptiness haar bestaan in 1998 begon als spin-off van de snoeiharde Black Metal band Enthroned.

De genre-aanduiding 'Black Metal' dient op Not For Music overigens met een enórme zak zout genomen te worden. Dit is zó lichtjaren ver voorbij het nogal beklemmende, grotendeels zelfopgelegde puurheidsdogma van dat genre, dat ik durf te stellen dat er misschien wel een compleet nieuwe muzieksoort is ontstaan.

Maar hoe omschrijf ik dat?

Ontegenzeggelijk duister. Je gaat hier niet heel vrolijk van worden. De openingsakkoorden van Meat Heart druipen van de melancholie, en al snel neemt de muziek de afslag naar Donkerland. Maar over het geheel genomen is de sound vrij clean, en dat blijft ook zo. Spookachtig is misschien een beter woord. Geen gorgelende deathgrunts als ‘zang’, maar meer een soort bezeten gefluister. Over een langzame maar onontkoombare groove lispelt bassist/zanger Jérémie Bézier (in Black Metal kringen beter bekend als Phorgath) zijn onheilspellende verhaal in je oor. Opvallend hierbij is het toetsenwerk, dat diep in de Wave van de jaren ’80 van de vorige eeuw lijkt te zijn geworteld.

Wanneer It Might Be, de volgende track, inzet word ik even herinnerd aan The Cure ten tijde van Faith, maar al gauw neemt het geheel weer een bizarre wending als er een geluid klinkt dat nog het meeste lijkt op een afgrijselijke kreet van een enorm dier. Deze band zet je met zorgvuldig gekozen stijlcitaten uit andere ‘gothische’ genres voortdurend op het verkeerde been. Maar hun afkomst dan? Zijn er helemaal geen zware gitaren te beluisteren? Oh, zeker wel. Maar met mate. Af en toe een mooi crescendo of een opzwepende riff, zoals in de track Circle Girl.

Emptiness - Foto: official press kit

Chris Isaac’s Evil Twin

Maar net zo vaak produceren de gitaren een weidse 'twang', alsof de evil twin van Chris Isaac een plaat gemaakt heeft die achteruit nóg mooier klinkt. En Dark Wave. Oh ja, ook Dark Wave. Van het meest ijskoude soort. Your Skin Won’t Hide You klinkt als een door Ulver ter wereld gebrachte liefdesbaby van Joy Division en Tiamat.

De nadruk van het geheel ligt op sfeer, niet op impact. En die sfeer is desolaat, leeg en bedreigend, maar op een manier die je niet loslaat en die je doet verlangen naar meer. Want er is ook zoveel meer. Alleen al in de track Digging The Sky wordt minstens tien keer van tempo gewisseld en durft de band zelfs een driekwartsmaat te gebruiken. Misschien moet ik het Black Prog noemen en dekt dát de lading het beste. Alsof er in het pikkedonker een kilometerslange goederentrein onder je slaapkamerraam voorbij dendert, waarvan iedere wagon anders klinkt.

Afwisseling

De afwisseling is dus groot, maar als je eenmaal gaat dan gá je ook. Het album sleurt je mee, verleidt je aan één stuk door. Het bijna dansbare, trage Sisters Of Mercy-achtige ritme van Ever, met die moddervette basgroove en dat ritmische accentje op die woodblocks…ik kan en wil daar geen enkele weerstand tegen bieden. Ik wéét dat het foute boel is maar óók dat dat er totaal niet toe doet. Emptiness bewaart op Not For Music het lekkerste tot het laatst. Althans, als je ‘of the darker persuation’ bent en stiekem toch al die tijd zat te verlangen naar wat knetterende metal. Let It Fall laat nog even, zonder er doekjes om te winden, horen dat we met een ruige band van doen hebben. Maar ook hier weten ze, tussen de roffelende dubbele kickdrums door, een verrukkelijke swing in de muziek te houden. De laatste twee minuten van het album zijn gereserveerd voor een volvette versie van de melancholie waarmee er geopend werd. Met bezwerende trommels en handclaps. Handclaps! Wie verzint er nou handclaps bij deze muziek?

Nummer één?

Na krap 42 minuten laat dit ook nog eens perfect geproduceerde album (topprestatie van Jeordie White van Maryrlin Manson) me in vertwijfeling achter. Een serieuze kandidaat voor de eigenlijk nooit toegekende eerste plaats op mijn jaarlijst heeft zich zomaar opeens aangediend. Not For Music van Emptiness is een mindblowingly geniaal album. En het is pas februari. Mijn Hemel...we moeten dus nog 10 maanden. Maar even serieus: ik twijfel nu al of er dit jaar nog een plaat kan uitkomen die intenser en vernieuwender zal zijn dan deze. Luister hem onder een goede hoofdtelefoon en de verslaving slaat vrijwel meteen toe. Bij mij althans wél. Ik daag elke serieuze muziekliefhebber uit de Black Metal roots van de band te vergeten en hier gewoon naar te luisteren. En vervolgens van de repeat-knop af te blijven…

Luister naar Not For Music met Spotify: