Jon Hassell, The Vision Reels en Michael Brook

Rust in hectische tijden

In deze muziekrecensie aandacht voor nieuw werk van Jon Hassell en The Vision Reels, met een klassieker van Michael Brook.

Ik wilde vertellen dat het alweer ruim twee maanden geleden was dat mijn vorige muziekrecensie verscheen, omdat vakantie en een aantal daarop aansluitende tijdrovende deadlines én nog wat persoonlijke omstandigheden zorgden voor vertraging. Maar op onverklaarbare wijze is die recensie ergens blijven hangen, dus het was eigenlijk ruim drie maanden geleden. Gelukkig heb ik veel mooie nieuwe muziek gevonden in de tussentijd, dus we kunnen nog even vooruit. Die vertraagde van juli schuiven we dan maar een paar weekjes door als oktoberbonus. Het concept 'vertraging' wilde ik namelijk sowieso graag nog even voortzetten, maar dan méér in overdrachtelijke zin. We leven in razende tijden, de wereld om ons heen draait als een op hol geslagen mallemolen met dito apocalyptische soundtrack, en nu de dagen korter worden en de avonden dus langer groeit de behoefte aan rust, verstilling en knusheid. Kaarsjes aan, een romig schuimend bokbiertje in het glas, prachtige muziek en laat buiten de storm maar aan de luiken rukken.

Vandaar dat ik deze muziekrecensie in het teken wilde laten staan van twee prachtige nieuwe ambient albums die de afgelopen tijd verschenen. Verstilling én vertraging dus, maar nadrukkelijk niét van het slaapverwekkende soort. Heel veel lees- en luisterplezier!

Jon Hassell - Seeing Through Sound (Pentimento Volume Two)

Op Seeing Through Sound (Pentimento Volume Two) horen we de Amerikaanse trompettist Jon Hassell op zijn intiemst. Deze muzikale held, die mede aan de basis stond van het Amerikaanse experimentele minimalisme dat in de jaren 60 van de vorige eeuw opkwam, met componisten als Terry Riley en Philip Glass als belangrijkste vaandeldragers, is inmiddels 83 jaar oud. De opnames voor dit album stammen van dezelfde sessies als voor zijn ‘come-back’ album Listening To Pictures (Pentimento Volume One) uit 2018, maar de liefhebber hoeft niet te vrezen dat we dit keer met kliekjes worden afgescheept. Seeing Through Sound klinkt muzikaal nét zo complex en mysterieus als Listening To Pictures, maar pakt zelfs nog wat warmer en organischer uit. De artistieke techniek waar Hassell zich hier van bedient, Pentimento, komt uit de Italiaanse schilderkunst en behelst het hergebruik, het voortborduren op en het (gedeeltelijk) overschilderen van van reeds eerder gebruikte (fragmenten van) beelden. Dat voert hij echt hélemaal door, zelfs de albumcover van beide delen is een collage van het werk van Mati Klarwein (1932-2002), die niet alleen ‘tekende’ voor iconische albumcovers als Bitches Brew van Miles Davis, maar ook diverse albumcovers als Dream Theory In Malaya en Maarifa Street voor Hassell ontwierp. Mede daarom roept ook dit tweede deel voortdurend herinneringen op aan diverse muzikale thema's uit de lange carrière van Hassell. Hij gebruikt, naast de elektronica waarmee hij zijn trompetgeluid bewerkt, de studio als één groot effectapparaat, en wordt bijgestaan door een aantal bekende namen ut de moderne geïmproviseerde jazz, zoals Eivind Aarset en Jan Bang. Aan begin en eind vind je twee langere stukken van meer dan 8 minuten, maar als geheel schildert Hassell tijdens de 38 minuten die dit album duurt een veelkleurige, diepe en uiterst gedetailleerde muzikale dwaaltuin waarin oude liefhebbers kunnen speuren naar bekende aanknopingspunten, om zich vervolgens samen met nieuwe fans te kunnen verwonderen over de ongelooflijke creativiteit en verbeeldingskracht die deze nestor nog immer bezit.

Tot slot de melancholieke vaststelling dat het niet ondenkbeeldig is dat we hier met Hassell’s allerlaatste werk te maken hebben. Hij is 83 en ernstig ziek. In deze voor hem uiterst gevaarlijke Corona-tijden herstelt hij moeizaam van een operatie vanwege kanker. Het GoFundMe fonds dat mede door zijn vriend en muzikale makker Brian Eno voor hem is opgezet om de medische kosten te kunnen dragen loopt echter bepaald niet gesmeerd. Hoewel een albumrecensie eigenlijk niet de plaats is voor zo’n fundraiser mocht deze actie daarom toch voor deze éne keer niet onvermeld blijven.

The Vision Reels - Eyes Open

Over Eyes Open, het debuut van The Vision Reels, is online aanmerkelijk minder informatie te vinden dan over het album van Jon Hassell hierboven. Behalve dat het een soloproject is van ene Adam O'Hara valt er qua trivia niet veel over te vertellen. O’Hara schreef het album, volgens de schaarse informatie op de Kizen Records Bandcamp pagina, in een moeilijke periode van zijn leven. Het is een soort getuigenis van de noodzaak om trouw te blijven aan jezelf, en hoe mooi de wereld kan zijn als je er vanuit een ander perspectief naar kijkt, en dan nodigt hij de luisteraar ook nog uit om daar een eigen interpretatie aan te geven. Hoewel de gemiddelde muziekliefhebber er zo ongetwijfeld nóg wel een paar lust is de muziek die O’Hara als The Vision Reels maakt wél zéér uitnodigend voor vrije associatie. Het is het soort ambient waar ik héél erg van houd maar die véél te weinig wordt gemaakt. Een filmisch amalgaam van warme analoge synthesizerklanken, wonderlijke samples van gevonden geluiden, omfloerste maar soms wel degelijk stuwende ritmes, en geen enkele behoefte om ook maar op de geringste wijze naar reeds bestaande muziek te klinken. En dan ook nog eens met een sublieme, uiterst ruimtelijke productie. Dit is niet het statische soort ambient dat per kwartier een keer van akkoord wisselt, hier worden kalme, nocturnale klanklandschappen geschilderd waarin voortdurend wat te beleven valt. De tracks zijn voortdurend in beweging, soms met diepe bassen en dubby ritmes, dan weer eens met ijle klankvitrages die als een zacht glinsterende nevel door het beeld trekken. Als ik één vergelijking zou kunnen verzinnen dan was die met het prachtige album Gently Down The Stream van OffTheSky. Schitterende muziek voor een headtrip onder een mooie hoofdtelefoon of via een prachtige geluidsinstallatie. Maar dan wél op repeat, want ook dít album volgt een trend die ik al langere tijd waarneem, namelijk dat artiesten het nogal dwingende 80-minuten juk van de compact disc kennelijk hebben afgeworpen en albums uitbrengen die ruim ónder de 40 minuten klokken. Dat lijkt niet alleen kort, dat is het ook, maar de gewéldige bonus is dat deze albums daardoor amper of, zoals in dit geval, géén zwakke momenten bevatten. Veel zweefplezier!

Michael Brook - Hybrid

Hybrid van Michael Brook past als klassieker heel mooi bij het eerste album van deze review. Brook, de uitvinder van wat hij de ‘infinite guitar’ noemt, maakte dit album in 1985 namelijk samen met Brian Eno en Daniel Lanois - die ook voor de productie tekenden - nadat ze elkaar hadden leren kennen tijdens de opnames voor het album Power Spot van Jon Hassell. Dat hoor je eigenlijk ook wel terug in de broeierige, repetitieve Afrikaans aandoende percussie-patronen die klinken als een aantal elektronisch bewerkte marimba’s. Hassell staat niet op de personeelslijst voor dit album, maar bij nummers als opener Hybrid en het daarop volgende Distant Village verwacht je dat hij ieder moment kan invallen met zijn zwaar geharmoniseerde trompetflarden. Er is echter ook plaats voor diepe meditatie, zoals op Mimosa, dat klinkt als een lang uitgesponnen Indiase raga, en bij het verstilde Pond Life, dat klinkt als kikkergeluiden uit de naburige oerwoudvijver. Het tempo op Hybrid ligt gemiddeld zeer laag, het gevoelsmatige tijdstip is nachtelijk en de sfeer is derhalve weids en dromerig. Vaak gekopieerd, nimmer overtroffen; Hybrid is een meesterwerk en blijft wat mij betreft dé maatstaf voor organische ambient. De productie is warm en ruimtelijk, met veel details. Om die details te horen moet je echter wel goed luisteren, want een kraakheldere audiofiele mix is nóóit de bedoeling geweest van Brook en het producersduo Eno en Lanois; sféér was waar het hier om draaide. Een album dat eigenlijk áltijd lekker klinkt, maar dat zéker kan profiteren van weergave via een uitgebalanceerd high end muzieksysteem.