Melanie De Biasio - Lilies: De kunst van het schrappen

De kunst van het schrappen

Luister Melanie de Biasio - Lilies via Spotify

Lilies, zo heet het nieuwe album van Melanie de Biasio. Het mag inmiddels geen geheim meer zijn dat ik een zwak heb voor de frêle Waalse jazzmuzikante. Ze heeft me vanuit haar woonplaats Charleroi vakkundig om haar ten diepste getalenteerde vinger gewonden. Want ‘what’s not to like’? Ze speelt virtuoos piano én dwarsfluit, ze heeft een prachtige zwoele stem die voor mij het midden houdt tussen Shirley Horn en Billie Holiday, en ze weet als de beste spannende arrangementen te maken die mijn aandacht van de eerste aanzet tot de laatste uitstervende noot vast weten te houden. Het is niet voor niets dat ik hier vorig jaar bijna sidderend van bewondering schreef over haar ‘tussendoortje’ Blackened Cities, waarop ze in één 24 minuten durende improvisatie haar visitekaartje als ongrijpbaar muzikaal fenomeen afgaf. En nu is er Lilies, haar nieuwe album. Waarop ze andermaal bewijst dat ze ‘merde’ heeft aan conventies en liefst dátgene doet wat niemand van haar verwacht.

No Deal

Toen ze na de tournee van haar vorige album No Deal terugkwam in België lag de wereld aan haar voeten. Ze had, zo las ik ergens, min of meer carte blanche en een vrijwel onbeperkt budget kunnen krijgen voor haar volgende album. Elke artiest zou die kans met beide handen aangrijpen. Daar doe je het immers voor nietwaar? Mooie muziek maken waar veel mensen van genieten en er voor de verandering eens een goed belegde boterham mee verdienen. Zo niet bij mademoiselle De Biasio. Ze besloot de tournee en haar begeleidende band voor onbepaalde tijd achter zich te laten, nam terloops als afscheid nog even Blackened Cities op, en hergroepeerde zichzelf (en dan ook echt alleen zichzelf) om zich op de toekomst te beraden. Ze koos voor onvoorwaardelijke vrijheid, en niet voor de dwingelandij van het grote geld. Ze gaf in een interview op de Belgische radio aan dat ze bang was dat er door een Major platenmaatschappij of grote independent artistieke eisen zouden worden gesteld aan de opvolger van No Deal. En dat was voor haar onbespreekbaar. No Deal, dus, maar dan op voorhand al.

Muziekliefhebbers met een redelijk gevoel voor progressie hadden het eigenlijk al kunnen voorspellen. Melanie De Biasio’s debuut A Stomach Is Burning was een degelijk jazz-album, weliswaar nogal puur en recht in de leer, maar het verried absoluut talent en belofte. Het viel alleen amper op binnen het toenmalige grote aanbod aan uitstekende jazzplaten van nieuwkomers. Daar bracht ze met No Deal verandering in door haar tijdloze arrangementen uit te breiden met ongrijpbare elektronica, die er een verdieping aan gaf die wél opviel. Het was eigenlijk net geen jazz meer, zodat ook muziekliefhebbers met een wat minder voorname smaak zich konden laten (en lieten) verleiden. Blackened Cities zette een kroon op die werkwijze, en dus was het voor de fans afwachten waar ze mee zou komen toen eerder dit jaar haar nieuwe album werd aangekondigd.

Melanie de Biasio live a FIP - Bron: fipradio.fr

Lilies

Je kunt het niet over Lilies hebben zonder eerst even stil te staan bij haar werkwijze tijdens de totstandkoming ervan. Melanie De Biasio besloot het album zelf te produceren, volgens de rondzoemende mythe slechts met behulp van een laptop en één enkele Shure SM58 microfoon. Voor de niet-kenners, de SM58 is een onverwoestbaar werkpaard van een spuugvanger die je vooral op podiums ziet. En die minder kost dan de standaards waar in ‘echte studio’s’ de kostbare condensatormicrofoons van duizenden euro’s in worden opgehangen. Melanie sloot zichzelf op in een spaarzaam ingerichte ruimte zonder ramen, nodigde een paar oude vrienden uit om bepaalde partijen in te spelen, maar ging daarna heerlijk met ProTools of iets vergelijkbaars aan de slag om het album als een schuifpuzzel van samples en loops in elkaar te passen, waarbij ze het schrappen van alles wat ze niet essentieel achtte tot de allerhoogste kunstvorm verhief. Er staat geen noot teveel op dit album. Maar wát er staat is raak, in elke overgebleven nuance.

Zelf oordelen

Ik ga de nummers op dit album deze keer eens niet stuk voor stuk ontleden, dat laat ik lekker aan de luisteraar over. Bepaal zelf maar of ze met de album-opener Your Freedom Is The End Of Me een nauwelijks verholen steek onder water uitdeelt aan de muziekindustrie. En of ze met het Portishead-achtige ritme openlijk solliciteert naar een plekje op de volgende James Bond soundtrack. Luister naar het stuwende ritme en de psychedelische echo’s van Gold Junkies, het als pure jazz openende titelnummer waar opeens allerlei wazige soundscapes opduiken in de achtergrond, de rollende baslijn in Let Me Love You, het intieme, alleen uit stem en handgeklap bestaande Sitting In The Stairwell, het hevig aan het eerste album van Goldfrapp herinnerende Brother, het uit krakende loops en breed uitwaaierende piano opgebouwde Afro Blue, de onheilspellende maar bloedmooie ballade All My Worlds en de mysterieuze, broeierige, van een hartslag voorziene afsluiter And My Heart Goes On. En concludeer dan wat je wil. Teveel recensenten kauwen de muzikale ervaring van hun lezers voor, realiseerde ik me na het lezen van alle reeds verschenen recensies van dit album. Recensenten gaan in hun haastige duidingsdrang vaak te ver bij de zoektocht naar referenties, die liefst zo obscuur mogelijk moeten zijn. Ze timmeren hun conclusie op voorhand al dicht, en gaan zo voorbij aan het vermogen van de luisteraar om er zelf een oordeel over te vormen. Primeurs zijn voor de groenteboer, zegt een wijze collega van me dan altijd, en hij heeft gelijk…

Sublimeren

Helemaal zonder conclusie kan ik mijn muziekvrienden echter ook niet achterlaten. Laat ik er dan het volgende over zeggen: op Lilies sublimeert Melanie de Biasio naar de hoogste regionen van de muzikale stratosfeer. Het is jazz, maar tegelijkertijd ook géén jazz. Het is toegankelijk, maar zeker geen popmuziek. Het is filmisch, omarmend en verleidelijk (ik moet ook niet te lang kijken naar de wat ongemakkelijke albumhoes waarop ze, kennelijk springend op een onzichtbare trampoline, met malle slofjes aan onder een opwaaiend jurkje, haar onderbroek laat zien). Maar net als het artwork van de hoes ook confronterend. De betrekkelijke kaalheid van haar stem (veroorzaakt door de relatief goedkope microfoon) staat in onverwacht groot contrast met de warmte van de minutieus maar schaars ingevulde arrangementen. Daardoor komt wat ze zingt op een bepaalde manier harder binnen. Zou ik het een meesterwerk durven noemen? De plaat van het jaar? Hmm… Er moet nog wat te wensen overblijven natuurlijk, maar het is niet voor niets dat Melanie de Biasio sinds het uitkomen van dit album bijna wekelijks virtueel bij me over de vloer komt. Luisteren die plaat! En huiveren. Van genot uiteraard.

Luister naar Lilies met Spotify: