Lucrecia Dalt en Marta Forsberg
Muzikale vrouwen, avantgarde en elektronica: van tweeluik naar drieluik
In deze muziekreview aandacht voor de geweldige, experimentele maar toegankelijke nieuwe albums van Lucrecia Dalt en Marta Forsberg.
In 2023 schreef ik in deze blog een tweeluik van muziekreviews waarin vrouwelijke muzikanten de hoofdrol speelden. De muziek in de eerste review zat in de licht avantgardistische jazzy/neoklassieke hoek, terwijl ik voor de tweede review diep in de hedendaagse elektronica dook. In de inleiding van die tweede review probeerde ik mijn gevoel onder woorden te brengen dat met name in de elektronische muziek nog steeds sprake was van een glazen plafond, en dat vrouwen in die artistieke discipline daardoor een soort innerlijke drang leken te hebben om “niet per se béter te zijn dan hun mannelijke collega’s, maar vooral ánders”.
Of dat glazen plafond sindsdien is verdwenen? Ik betwijfel het ten zeerste. Daarom maak ik er met deze nieuwe review dus maar een drieluik van, waarin ik de genres van de eerste twee delen allebei laat terugkomen. Veel lees- en luisterplezier!
Lucrecia Dalt - A Danger To Ourselves
A Danger To Ourselves is de opvolger van Lucrecia Dalt’s briljante album ¡Ay! uit 2022, dat de rol van ‘klassieker’ speelde in de eerste review van wat nu dus een drieluik is geworden over vrouwen in de muziek. Op ¡Ay! leunde ze vrij zwaar op haar eigen (Colombinaanse) muzikale erfgoed, waardoor dat album een onweerstaanbare, niet-westerse ‘vibe’ had. Ook op dit, door niemand minder dan David Sylvian geproduceerde, album hoor je daar af en toe nog wat van terug, maar dieper onder de oppervlakte, terwijl de overeenkomsten met Björk en met name Anja Garbarek die ik toen hoorde nu een stuk sterker aanwezig zijn. Sylvian bromt met zijn door de jaren heen steeds rafeliger klinkende bariton overigens een deftig, door hem en Lucrecia geschreven poëem in de openingstrack Cosa Rara, waarop hij ook achtergrondvocalen verzorgt. Zijn productionele hand is gedurende de rest van het album wat minder aanwezig, hij is in die rol niet zo herkenbaar als bijvoorbeeld Daniel Lanois dat zou zijn geweest, maar nader beschouwd heeft dit album wél de inhoudelijke en klankmatige verfijning die zijn eigen albums ook al decennialang kenmerkt.
Het is geen hapklare lala-pop, er wordt wel enige mentale flexibiliteit van de luisteraar gevraagd, maar zo ontzettend avantgardistisch is het nu ook weer niet. Wel héél knap gemaakt, met veel details en ongewone geluiden en effecten, die de muziek de ene keer een tikje spookachtig maken, maar regelmatig ook lichtvoetig en bijna dansbaar. De vervreemding is echter nooit ver weg, en dat is geweldig. Dit is geen losse verzameling behaagzieke deuntjes, gemaakt om hits te scoren. Nee, dit is een ouderwets mooi, artisanaal geproduceerd en samenhangend album, waarop muziek gemaakt wordt om de muziek, de hele muziek en niets dan de muziek. Dat is op zich al reden genoeg om A Danger To Ourselves een plaatsje te geven in deze review, en dus in mijn jaarlijst. Maar laat het je niet verbazen als je de aandrang voelt om dit album een paar dagen op repeat te zetten, omdat elke luisterbeurt nieuwe muzikale inzichten en de bijbehorende bewondering oplevert.
Marta Forsberg - Archaeology of Intimacy
Marta Forsberg is een Zweeds-Poolse muzikante die in Berlijn woont en werkt. Haar muziek is een mengvorm van mild-experimentele elektronica, electro-acoustische muziek en pop, met etherische ambient invloeden, een snufje folk en een mespuntje neo-klassiek en wereldmuziek. Waarbij haar soms flink vervormde stem meermaals puur als instrument wordt ingezet, maar soms ook met gezongen tekst of voordracht. Het album begint nogal abstract, met de nogal industrieel klinkende elektronische tonen en statische ruis van de track Subharmonics, maar het evolueert snel naar een dromerige sfeer waarbij de door haar in wazige aquareltinten geschilderde klanklandschappen allengs weidser, maar ook donkerder worden. Ze neemt je mee op een intrigerende reis langs een aantal in klank gevatte ‘short stories’ waarvan je vóélt dat er een onderling verband is, zonder dat je je vinger erop kunt leggen hóé alles samenhangt.
Het heeft iets plechtigs en mysterieus, en tegelijkertijd ook iets naïefs en pretentieus. Maar juist in die balans weet ze er, geholpen door spannende en unieke synth-klanken, een meeslepend geheel van te smeden. De tekst van For The Night is een gedicht van Agnes Schneidewind, met ondersteunende zang van Ella Olivia Bender, en in de tracks Spider Sister en Dreamers is de gesamplede stem van de Berlijnse countertenor Rupert Enticknap te horen, waarmee Forsberg een eerbetoon lijkt te brengen aan de veel te jong uit het leven gestapte IJslandse componist Jóhann Jóhannsson. Kenners van zijn sublieme debuutalbum Englabörn zullen begrijpen wat ik bedoel. De 37 minuten die Archaeology of Intimacy duurt vliegen voorbij en laten de nog in halfdroomstaat verkerende luisteraar daarna in oorverdovende stilte achter. Transporterend. En zéér aanbevolen.
