Roon Geluidskwaliteit - review (deel 3)

Roon: De Ultieme Muziekspeler! (deel 3)
De meest Intuïtieve Ontsluiting van Grote Collecties
auteur: Max Delissen
Nadat we in het eerste deel van dit recensie-drieluik Roon als programma introduceerden en in het tweede deel ingingen op de praktische kant van de zaak, is het in dit derde en laatste deel tijd om het te hebben over de geluidskwaliteit, wat je kunt doen om Roon beter te laten klinken en nieuwe mogelijkheden om er een multiroom systeem mee op te bouwen. Helemaal tot slot gaan we het ook nog even hebben over het prijskaartje. Niet omdat we het lekkerste tot het laatst wilden bewaren, maar omdat we denken dat het verstandig is om éérst te lezen over alles wat je met Roon in huis krijgt en het dán pas te hebben over wat het kost. Daar is namelijk een zeer directe relatie tussen.

Roon in onderdelen
In het tweede deel van deze uitgebreide review stipten we het al even aan: Roon (als geheel) bestaat uit een paar zorgvuldig gekoppelde onderdelen die niet alleen samen op één computer kunnen worden gebruikt, maar die ook gesplitst kunnen worden zodat de taken die veel beslag leggen op de CPU en grafische processor in je computer kunnen worden ontkoppeld van het afspeelgedeelte, dat daardoor licht en snel kan zijn. En dat komt de geluidskwaliteit ten goede.
Eerst even samenvattend: Roon bestaat feitelijk uit drie onderdelen: Om te beginnen de Core. Dat is de centrale ‘bibliothecaris’ die zorgdraagt voor het beheer van je collectie en het samenbrengen van muziekfiles die op diverse plaatsen binnen je netwerk zijn opgeslagen, maar ook voor het onderhouden van alle metadata, het integreren van de streamingdienst Tidal en het converteren van alle denkbare bestandsformaten naar een bruikbaar signaal voor de diverse End Points, die voor het daadwerkelijke afspelen zorgen. Een goede en snelle conversie is van essentieel belang. DSD256 laat zich in ongewijzigde vorm bijvoorbeeld niet streamen via AirPlay. Naast de Core is er het onderdeel Control. Hierin zit de fraaie en intuïtieve hi-res grafische interface van Roon die de bediening zo prettig en soepel laat verlopen. Het derde onderdeel zijn de Outputs. De eerste twee onderdelen vragen nogal wat ‘resources’ van je computer, maar de Output werkt met een relatief licht stukje software. Hoe kun je nu, desnoods stapsgewijs, je systeem optimaliseren voor een zo goed mogelijke weergave?

Roon optimaliseren: met de computer
Er zijn verschillende volgordes waarop je dit kunt aanpakken. Roon zelf adviseert om te beginnen met het loskoppelen van de Core en de Output (= Roon Bridge) omdat dat volgens hen de grootste impact heeft op de kwaliteit, en pas daarna de Core en de Control te splitsen (= Roon Server), maar omdat wij uitgaan van een volledige Roon installatie op één computer draaien we die volgorde om. In het vorige deel hadden we het al kort over de mogelijkheid om het Control-deel los te koppelen van de Core. Laten we uitgaan van de volgende situatie: Roon draait, als geheel, al op een ‘dedicated’ Mac mini die alleen wordt gebruikt voor streamingdoeleinden. De eerste stap naar betere geluidskwaliteit is dan al gezet omdat allerlei achtergrondprocessen kunnen worden uitgeschakeld (zie hiervoor ons artikel over het als audiostreamer inrichten van een Mac mini). Uiteraard is het mogelijk om een ‘dagelijkse’ gezinscomputer te gebruiken. Als de processor maar krachtig genoeg is en als er voldoende intern geheugen in zit zal het echt wel werken, maar ideaal is het absoluut niet. Je wilt immers zo veel mogelijk processorkracht in de Roon Core steken zodat die zijn zware taken optimaal kan uitvoeren. Maar ook een grafische processor die hard moet werken knabbelt aan je geluidskwaliteit. Door de grafische interface te verplaatsen naar een tablet of smartphone middels de gratis Roon Remote app haal je een flink stuk van de belasting van je dedicated Mac mini weg. Deze manier van werken, waarbij de computer via je netwerk wordt bediend middels een tablet, heet in vaktermen ‘headless’. De monitor die gewoonlijk aan de computer hangt geldt daarbij als ‘head’. Om klankmatig echt van ‘headless’ bediening te profiteren moet je in plaats van je volledige Roon versie wél gebruik maken van de lichtere Roon Server versie, waar geen grafische interface in zit. Roon zelf raadt gebruikers overigens aan om Roon Server te gebruiken náást een volledige versie van Roon, omdat een aangesloten monitor de configuratie toch net wat eenvoudiger maakt. Dat hebben wij zelf dus ook gedaan.
De procedure om je Roon Database te migreren naar Roon Server is overigens zéér simpel. Op een Mac gaat dat als volgt: sluit eerst Roon af en maak op de volgende manier een backup van je Roon Database: Open je Finder en klik, met de Alt knop ingedrukt, op Ga in de topnavigatie. Door de Alt knop in te drukken zie je in het menu dat dan opent namelijk ook de optie Bibliotheek staan. Klik daar op. Zoek vervolgens in de lijst die opent naar de map Roon. Klik daar met rechts op en kies ‘Kopieer Roon’. Maak nu op een plaats die je eenvoudig kunt terugvinden - maar liever niet op je desktop - een nieuwe map aan die je bijvoorbeeld Roon Backup noemt. Open deze nieuwe map, klik daarin opnieuw met rechts, en kies Plak Onderdeel. Kijk voor de zekerheid even goed of de kopie inderdaad dezelfde bestanden bevat als de map Roon in Bibliotheek. Als je dat zeker weet kun je de map Roon in Bibliotheek hernoemen (klik met rechts en kies Wijzig naam) tot RoonServer (dat moet in dit geval écht aan elkaar). Download vervolgens Roon Server for OS X en installeer deze. Sleep het Roon Server icoon vervolgens naar je map Programma’s en klik erop. Omdat Roon Server op de achtergrond draait verschijnt er geen icoon van in je Dock, maar je zult merken dat de Roon Remote App meteen contact maakt met Roon Server en dat alles er exact hetzelfde uitziet. Wat ons meteen opviel was dat de app sneller leek te werken na de migratie naar Roon Server, wat een aangename bonus is. Vooral bij een zeer grote muziekcollectie.
Je kunt er, na het in gebruik nemen van Roon Server, dus ook nog voor kiezen om Roon nog verder te splitsen en het Output gedeelte bijvoorbeeld op een andere computer onder te brengen, waar het zeer kleine programma Roon Bridge op draait. Die externe computer moet dan wél via een netwerkkabel worden aangesloten, omdat Ethernet door het gebruik van trafo’tjes aan de in- en uitgangen al een redelijk goede galvanische scheiding biedt, zodat allerlei ruis en vervorming uit de computer waar de Core op draait niet worden doorgegeven. Zo’n externe computer kan van alles zijn. Roon zelf heeft het op hun website bijvoorbeeld over een Raspberry Pi, maar daar ligt onze expertise absoluut niet dus die optie laten we buiten beschouwing. Om Roon Bridge uit te proberen hebben we het geïnstalleerd op een via Ethernet aangesloten MacBook Pro die op kantoor dagelijks als werkstation dienst doet. Na de installatie van Roon Bridge moest in de App via Settings/Audio eerst onder Networked gezocht worden naar de automatisch herkende da-converter in de Peachtree Decco65 versterker, die voor de dagelijkse arbiedsvitamientjes zorgt. Peachtree is één van de merken op de groeiende lijst van ‘Roon Tested players’ van minstens 20 verschillende Roon partners. De lijst met Roon Ready merken is zelfs nog groter, en eveneens groeiende. Als een merk op deze lijst staat kun je ervan op aan dat Roon automatisch de optimale instellingen kiest. Door simpelweg op Enable te klikken en de aldus gecreëerde Zone van een nieuwe naam te voorzien voeg je hem toe aan het overzicht van beschikbare zones, dat je kunt oproepen door op je tablet op het Zone-icoon rechtsonder te tikken. Zones kunnen los van elkaar verschillende muziek weergeven, maar ze zijn ook eenvoudig te groeperen. Op zich doet het toevoegen van een extra Zone niet zoveel voor de geluidskwaliteit, maar hier bewijzen RAAT en Roon Bridge hun diensten. Door de stream volledig asynchroon door te geven bepaalt de klok in de MacBook Pro zelf de timing van de digitale datastroom, wat een zeer lage jitterwaarde oplevert. Roon Bridge gebruikt zó weinig CPU dat de app Activiteitenweergave het niet eens registreert. Alleen het stukje RAAT Server, dat waarschijnlijk voor het omzetten van de digitale datastroom naar een bruikbaar USB signaal voor de Peachtree zorgt, kost wat processorkracht. En dan nog slechts 0,6 tot 0,7%, wat werkelijk als ‘vederlicht’ beschouwd mag worden. De geluidskwaliteit is dan ook beter dan goed.
Roon optimaliseren: met andere hifi-apparaten
Zoals we net hebben gezien kan een Output - naast de computer waarop de Core en de Control draaien - ook een tweede computer zijn, maar er zijn steeds meer Roon Ready netwerkspelers, da-converters, hoofdtelefoonversterkers en AirPlay apparaten van allerlei merken die als Zone (en dus als End Point) kunnen worden aangewezen. Zelfs de hoofdtelefoonuitgang op je computer kan een aparte Zone zijn. De communicatie met de End Points kan het beste via een bedrade netwerkverbinding plaatsvinden, maar het kan ook via WiFi (mits goed genoeg van kwaliteit), USB of zelfs AirPlay, zodat bijvoorbeeld een Bowers & Wilkins Zeppelin (die ook in de lijst van Roon Ready apparaten staat) als Zone kan worden aangemaakt. Bij alle dataverbindingen wordt gebruik gemaakt van Roon’s superieure eigen asynchrone streamingprotocol RAAT (Roon Advanced Audio Transport), dat onder alle omstandigheden voor een optimale weergave zorgt.

Klankmatige aspecten
Er is nogal wat discussie op internet over de klankmatige prestaties van Roon in vergelijking tot andere software-spelers. Mensen spreken soms een duidelijke voorkeur uit voor een bepaalde speler (en niet altijd Roon), omdat ze zeker weten dat ze een ‘groot verschil’ in geluidskwaliteit waarnemen. Er spelen echter een aantal factoren die dergelijke uitspraken op zijn minst twijfelachtig maken. Alle players die in dat debat genoemd worden bieden namelijk een bitperfect signaal aan bij de output, dus als je ze naast elkaar op dezelfde hardware gebruikt zouden er geen verschillen hoorbaar mogen zijn. We weten echter dat de werkelijkheid wat dat betreft soms weerbarstig is en dat er mogelijk ook zaken ‘tussen de oren’ een rol spelen. Maar als mensen verschil in geluidskwaliteit horen tussen verschillende spelers is de oorzaak daarvan vrijwel zeker een niet optimaal samengesteld en opgebouwd computer-audio systeem. De tips hierboven geven meer dan voldoende handvatten om dat wél te doen, dus doe er je voordeel mee.
Maar hoe klinkt Roon dan? Tsja, dat is lastig te zeggen. We hebben de jongste versies van ‘concurrenten’ Audirvana+ 2 en JRiver MC21 klankmatig vergeleken en we hoorden eigenlijk geen noemenswaardige verschillen. Streaming vanaf een NAS, via een AudioQuest Carbon Cat 7 bedraad netwerk, met een goed ingestelde Mac mini, hoogwaardige AudioQuest Diamond USB-bekabeling en de Chord Hugo TT 2 als DAC, levert een ongelooflijk schone en dynamische weergave op die de muziek werkelijk geen strobreed in de weg legt. Er is zeer veel ruimtelijkheid, en meer vloeiendheid dan we ooit hoorden bij cd-weergave. Zelfs de als ultra-analoog klinkend bekend staande Linn CD12 moet, als de herinnering ons niet in de steek laat, zijn meerdere erkennen in deze vorm van streaming. En dan hebben we het uiteraard over 16/44.1 muziekbestanden, bij HiRes PCM en DSD is er, mits de master goed genoeg is, geen twijfel over mogelijk dat streaming echt een stuk beter kan klinken dan cd-weergave.
Dat geldt overigens al voor Roon in zijn volledige vorm, met de uitgesplitste versie wordt het alleen maar beter. Zoals gezegd hebben we eerst de Core van de Control gescheiden door Roon Server te installeren. Dat leverde naast een snelheidsverbetering ook een wat fijnere weergave op, met toegenomen ruimtelijkheid, rust en detaillering. Geen zevenmijls-stappen, maar voldoende hoorbaar om deze ingreep van harte aan te bevelen. Maar toen we op de MacBook Pro van kantoor even dezelfde instellingen loslieten als op de Mac mini, en hem daarna los van het lichtnet op zijn eigen acculading als Roon Bridge player gebruikten bleek dat Roon stiekem wel gelijk heeft met hun aanbevolen volgorde. De klankmatige verbetering die de ontkoppeling tussen Core en Output (= Roon Bridge) oplevert is aanzienlijk groter dan de implementatie van Roon Server. Ook dit levert meer ruimtelijkheid, rust en detaillering op, maar ook meer kleine dynamiek en intensere klankkleuren. Het moge duidelijk zijn dat het vervangen van de standaard ethernetkabel (die we voor dit experiment even uit een doos hadden getrokken) door een zelf geconfectioneerd exemplaar van AudioQuest Carbon CAT700 kabel met Telegärtner pluggen nogmaals een verbetering bracht. Dit is streaming op het allerhoogste niveau.
Het kostenplaatje
Voor we naar de afsluitende conclusie gaan moeten we het nog even hebben over het prijskaartje dat aan Roon hangt. In vergelijking tot Audirvana+ 2.0 dat éénmalig 59 euro kost bij eerste aanschaf (en 31 euro als upgrade vanaf 1.5, wat ook de verwachte prijzen zijn voor de eerstvolgende volledig nieuwe versie) en JRiver Media Center 21 dat bij eerste aanschaf ongeveer 44 euro kost en daarna vrijwel jaarlijks zo’n 20 euro voor de upgrade naar een hoger volgnummer lijkt de 99 euro per jaar die je voor Roon moet betalen best een hoop geld. Zelfs als je de jaarlijkse vernieuwing bij Roon voor 500 euro afkoopt en een Lifetime License aanschaft ben je met beide andere programma’s een stuk langer onderweg voor je aan dergelijke bedragen zit. Maar onze zûnige Oud-Hollandsche neiging om alles eerst op prijs te wegen leidt ons in dit geval té sterk af van waar het werkelijk om gaat: bij géén van de concurrenten krijg je om te beginnen de fantastische en zéér gebruiksvriendelijke Roon interface. Maar de belangrijkste troef is de voor muziekliefhebbers echt kwijlverwekkende Roon Database op basis van de All Music Guide. Dat is de meest bepalende factor in de extreme ‘awesomeness’ van Roon, en het is naïef om te denken dat je die er gratis bij krijgt. Roon moet daarvoor een enorm jaarlijks licentiebedrag betalen aan de uitgever van AMG. Dat bedrag is zo hoog omdat er in de licentie wordt uitgegaan van een (zeer groot) minimaal aantal gebruikers. Denk daarbij aan de aantallen abonnee op een video streamingdienst als Netflix of het aantal gebruikers van Windows besturingssoftware. Dan krijg je, ondanks de lage prijs per gebruiker, alsnog een zéér hoog bedrag. Zo hoog zelfs dat Roon niet verwacht ooit zulke aantallen gebruikers te hebben - en neem van ons aan dat hun ambitie hoog ligt - dat de kosten voor deze licentie per abonnees significant zullen dalen. Het is gewoon een zakelijk verhaal dat de prijs daarvan wordt doorberekend aan de eindgebruikers.
Uiteraard hebben we in het eerder genoemde interview met Rob Darling van Roon de prijsstelling aan de orde gebracht. Zijn weloverwogen en zeer eerlijke antwoord vat het hele verhaal over de prijs eigenlijk prachtig samen:
“There are a few things that set the price for Roon. The first is an expense: data. Roon licenses a lot of data from a lot of sources. It is inexpensive for each user, but the minimum number of users is massive… think user numbers of cable, satellite, and phone companies or Microsoft and Apple.
Given the target market for Roon, it is highly unlikely we will ever reach a point where we have as many users as we pay for. This is a major cost for us, per user, every year, especially as we start out and are just growing our user base. When the first thing you have to do every year is write checks that are what established companies pay, but you are just starting out, things get expensive.
The second is a market reality: we are serving a niche market. This limits the number of users we will have and increases what every user needs to pay in order for the company to be profitable and stay in business.
Third is a business a consideration- we are self-funded and did not want to take on investors to start our business. We want to make the best experience possible for music and audio enthusiasts. We don’t want to make something for everyone. But if we take on investors, we have to justify the investment and our decision-making changes- it is focused on a return and exit for investors, not making the best experience for the customers we wanted to partner with.
So if we wanted to keep our focus, we had to ask ourselves a few questions: What does it cost to start and run this business? How many customers will we have? How fast will we get them?
The last question may be the most important… no matter how good your product is, there is only so fast you will grow, and it does no one any good if you get users but cannot pay the bills. So we looked at these questions and set our prices to ensure we can pay the bills and grow while staying focused on doing what we love to do.
And in the end, while Roon is more expensive than other music player softwares, Roon does things no one else does and has expenses no one else does, so this is not a great comparison. I think it helps more to look at things you might pay as much for- a USB DAC, a pair of headphones, an amp or speakers- to compare. And then ask how much value they will have in ten years, how many upgrades they will get, whether they will get better or stay the same.
When you ask questions like this, Roon is a very good value.”
Conclusie
Roon is een fantastisch stuk software dat op het gebied van collectiebeheer mogelijkheden geeft die je bij geen enkele andere aanbieder tegenkomt. Niemand anders heeft de fantastische (en ook nog eens verder op maat gemaakte) metadata uit de AMG en de mogelijkheden die dat biedt voor het ontsluiten van allerlei muzikale dwarsverbanden, samenwerkingen en invloeden. Wat dat betref is Roon echt de droom van elke muziekverzamelaar met een flinke digitale muziekcollectie. Daarom hebben we Roon al vrij kort na onze eerste ervaringen uitgeroepen tot onze nieuwe referentie op het gebied van software-players. En het ziet ernaar uit dat dat voorlopig ook nog wel zo gaat blijven. Daarnaast is de geluidskwaliteit gewoon zo goed als je anno 2016 mag verwachten, met volledige transparantie, optimale dynamiek, voorbeeldige ruimtelijkheid en intense, natuurlijke en heldere klankkleuren.
En de prijs? Tsja, het mag inmiddels wel duidelijk zijn dat we daar niet echt wakker van liggen. Het is een hoop geld, absoluut, maar naar high-end begrippen is het eigenlijk een koopje. Ja, dat staat er inderdaad: high-end. Want dat vinden we zeker een passende kwalificatie voor Roon. High-end heeft vaak - in weerwil van de heersende perceptie - wel degelijk terecht een hogere prijs. Je betaalt bij Roon voor een enorm stuk extra gebruiksgenot, voor een luxere en betere bouwwijze, voor probleemloos functioneren en voor de best mogelijke geluidskwaliteit. Wie denkt zonder de extra functionaliteit te kunnen en echt niet van plan is om het geld er aan uit te geven moet Roon daarom vooral niet uitproberen. Want het zou niet de eerste keer zijn dat iemand na een week intensief (en van toenemende verbazing vervuld) gebruik alsnog overstag gaat en met een slagersblik naar het spaarvarken begint te kijken. Zeg dan alleen niet dat we er niet voor gewaarschuwd hebben. Roon is wat software-players betreft gewoon de maatstaf waar alle gelijksoortige programma's aan gemeten zullen worden. En die gaan het - ondanks hun lagere prijs - nog moeilijk krijgen.
Naast dit derde deel van onze Roon recensie schreven we eerder een introductie over de software en een deel wat dieper inging op de bediening en de praktische kant van deze muziekspeler.
Hartelijk dank voor uw artikel over Roon. Zoals al eerder door lezers aangegeven schrijven jullie op een duidelijke, helder, eerlijk en betrokken wijze: jullie schrijven over wat jullie weten en ervaren. Herkenbaar en informatief.
Gezond 2023 toegewenst.
Buiten dat heb ik toch een opmerking over het laatste deel. Er wordt geschreven over een PC-based-speler software en dat opdelen van functionaliteit in een netwerk een verbetering in geluidskwaliteit brengt, etc. Geheel mee eens. Ik ben nooit een voorstander geweest van de PC als streamer, al wordt deze dedicated gebruikt. Ik stream/speel al decennia met headless players, van NAS en/of USB drives. Nu kan Roon wel heel veel maar de bewering dat Roon de eigen ingebouwde software/hardware, welke bit perfect a.h.w. op de OS Kernel zit ook beter kan doen van een standalone streamer, gaat er bij mij niet in. Dit is wat ik nu beschrijf overigens ook niet in dit stuk beweerd. Ik lees dat de bridge-to-end point zelfs op een Raspberry Pi (4) kan, dat is een feit, maar hier houdt jullie verhaal helaas op. Jullie gaan niet in op de losse streamers met een Roon end-point. Nu snap ik de materie wel en is dit platform ook geen forum, maar ik zou graag eens vernemen waarom bijvoorbeeld een Naim streamer (die ik heb) met een Roon end-point beter de hardware zou aansturen dan Naim dit zelf doet. Deze stelling wordt ook door Roon adepten verkondigd. Maar geef hier maar geen antwoord op. Dat wordt zo'n verhaal als LP analoog vs. high resolution digitaal. Het voornaamste punt wat ik wil maken, dat na de beschrijving een Raspberry Pi ook een bridge functie kan vervullen het goede verhaal in eens hier ophield. Wellicht heb ik iets teveel verwacht na zo'n heldere uitleg. Kortom ik mis het punt vanaf end-point tot stand alone streamer. Maar nogmaals het verhaal is heel duidelijk en perfect bestaat niet.
Ik beweer inderdaad niet dat Roon beter werkt/klinkt dan het eigen OS van diverse streamers, want de praktijk wijst keer op keer uit dat dat niet zo is, en dat de eigen software van streamers vaak zelfs nét iets beter klinkt. Wat ik wél vaak zeg - omdat ik dat nog steeds vind - is dat de gebruikers-ervaring van Roon rijker en vaak ook intuïtiever is dan die van de eigen software van streamers.
Ik noem RAAT weliswaar een superieur protocol, maar dat bedoelde ik ten opzichte van WiFi, AirPlay en USB en dergelijke. Niet ten opzichte van UPnP, hoewel dat protocol ten opzichte van Roon wel een aantal beperkingen heeft qua metadata.
De reden waarom ik in dit drieluik niet dieper inging op losse streamers is tweeledig: ten eerste waren er in 2016 aanzienlijk minder losse Roon Ready streamers dan nu, en zelfs toen had ik ze lang niet allemaal onder handen gehad. En dan heb ik onvoldoende kennis en ervaring om er geïnformeerd over te kunnen schrijven. Een uitgangspunt waar ik geen concessies in wil doen. Bovendien (en dus ten tweede) was dit een review van de toenmalige versie van Roon, en niet van diverse losse streamers en al helemaal geen technische ‘how to’ beschrijving van de Raspberry Pi, waar ik geen enkele ervaring mee heb.
Aangezien het grootste deel van de informatie in dit drieluik nog actueel is (de prijs is weliswaar omhoog gegaan en er zijn allerlei features bijgekomen, maar die hebben we in aparte updates aan bod laten komen) hebben we besloten om geen jaarlijkse update van dit artikel te maken. We genereren met de tijd en het budget die ons ter beschikking staan liever nieuwe content.
Ik begrijp het volledig. Ik ben daar helemaal aan voorbij gegaan. De uitleg is ook inderdaad niet van nu. Dat pas later de Roon end-points in de vele nieuwe steamers zijn gekomen en ook nu alles meer speelt dan te voor is volledig waar. Ik weet dat de Rasberry Pi een pracht ding is. Ook ik heb de Pi4 al tijden met Volumio voor op mijn hobbykamer. Ook deze kent een Roon end-point, als men dat zou willen. Ook Volumio is met eigen hardware steamers gekomen. Tot slot ik zal Roon niet gebruiken, als eenling met een stereo hier in huis Maar wat Roon gedaan heeft is van absolute klasse om een geïntegreerd geheel van wat alles wat maar te bedenken is rond het diverse streaming gebeuren met als doel eenvoud voor de gebruiker. Ik noem het een paraplu en zoals je uitlegt (hoe Roon het ook motiveert) is het eigenlijk het geld dubbel en dwars waard. Kom ik nog even terug dat ik het uiterst kunstig vond uitgelegd in de drieluik om alles op zo'n gestruktureerde wijze helder uit te leggen. Ook dat lijkt wel 'Roon wijze schrijven'.
We stoppen-:)
Met vriendelijke groet en een voorspoedige jaarwisseling toegewenst.
Harold
Krijg ik als ik Roon ga gebruiken, een betere geluidskwaliteit dan dat ik rechtstreeks Tidal stream via mijn Altair G1?
Ik heb de Lightning app van AURALiC diverse malen vergeleken met Roon, en constateer dat de geluidskwaliteit van Roon niet beter is. Er is wel een verschil hoorbaar, maar dat is heel minimaal. Sommigen vinden de geluidskwaliteit van de Lightning app zelfs een streepje beter. Als je zelf wil ervaren wat de verschillen zijn, kun je altijd een proefversie van Roon uitproberen.
Groetjes, Kees Jan
Dank je voor je uitgebreide antwoord.
In mijn situatie zou ik er een speciale pc voor moeten aanschaffen. Ik geloof je hierin graag op je expertise. Als het verschil beduidend groter zou zijn, dan zou ik het zeker overwegen. Nu hou ik in dit geval mooi geld over voor een andere HiFi upgrade. Altijd fijn! ;) Thx!
Roon Bridge dient als Output, daar kun je dan nog wel een da-converter op aansluiten. Je hebt één Roon Server, maar kunt wel meerdere Outputs hebben. Ze worden allen voorzien van dezelfde data. Mocht je toch nog twijfelen, bel ons dan eventjes. Ik denk dat we alles wat jouw setup aangaat wel hebben besproken. ;-)
Groetes, Kees Jan
Allereerst bedankt voor je enthousiaste reactie op ons artikel! Fijn om te lezen dat ons werk gewaardeerd wordt!
In antwoord op je vraag over hoe je de geluidskwaliteit kunt verbeteren eerst een belangrijke opmerking: Je schrijft dat je Roon Core en Roon Server beide op dezelfde Mac mini hebt geïnstalleerd, en dat verwart me enigszins. Want Roon Core is onderdeel van alle installaties behálve Roon Bridge. Waarschijnlijk bedoel je dat je zowel Roon (de 'complete' Core + Output + Control - oftewel de grafische interface waarmee je Roon vanaf je computerbeeldscherm kunt bedienen) als Roon Server (Roon Core + Output maar zónder Control, die je dus alleen maar kunt bedienen via een Roon Remote app op je smartphone of tablet) op dezelfde Mac mini hebt staan.
Dat is geen goed idee, want nu draai je feitelijk twee keer hetzelfde programma naast elkaar, met alle mogelijke onderlinge verwarring en dubbele databases van dien. Ik raad je dringend aan om een keuze te maken voor één van beide. En als je niet vaak gebruik maakt van de grafische interface en net zo lief alles via de iPad of je telefoon bedient zou ik de ‘gestroomlijnde’ Roon Server versie blijven gebruiken. Het ontbreken van de grafische interface daarin geeft op zich al klankwinst omdat de processor van je Mac mini geen rekenkracht hoeft te reserveren voor het aansturen en weergeven van de grafische interface. En de grafische kaart in je Mac mini hoeft dan óók niets te doen, waardoor dáár eveneens minder storende invloed van uitgaat via de toch al door noise geplaagde USB uitgang.
De Roon Bridge op je iMac Desktop is feitelijk niet meer dan een softwarematige Roon Output, dus zonder Core. Daarmee maak je je iMac een Roon Endpoint, die je idealiter nog wel moet afsluiten op een degelijke da-converter voor een betere geluidskwaliteit. Dat zou bijvoorbeeld je Auralic Altair kunnen zijn, maar lees vooral even verder ;-)
In ons artikel over het optimaliseren van de Roon geluidskwaliteit staat dat Roon er de voorkeur aan geeft om niet direct vanaf de Core te spelen, maar dat bijvoorbeeld via een Roon Bridge te doen, op een andere computer. Het scheiden van Core en Output geeft (net als het gebruik van Roon Server t.o.v. de volledige Roon installatie) een kleine winst in geluidskwaliteit omdat Roon Bridge als Output minder last heeft van de door de processor gegenereerde noise bij het afspeelproces via Roon Core.
Maar met je Auralic Altair heb je feitelijk een nóg sterkere troef in handen als je die hebt aangesloten op je thuisnetwerk. Liefst bedraad, maar als de ontvangst ter plekke goed genoeg is werkt Auralic ook uitstekend via WiFi.
Als je in de Remote App naar Settings/Audio gaat zie je daar alle Outputs staan. Onder het kopje Roon Ready je de Altair als Zone staan, met IP-adres. Daar kun je hem ook een andere naam geven, bijvoorbeeld ‘Huiskamer’. Verder naar boven zie je hem onder het kopje Connected to Core ook als da-converter staan (daarom is het handig om ze verschillende namen te geven), maar dan speel je direct vanuit de Core, wat volgens Roon dus minder gunstig kan zijn. Als je na het aanpassen van de namen rechtsonder in de Remote App de Altair als ‘Huiskamer’ selecteert dan speel je dus via het netwerk en dat is - op wat je dáár nog aan kunt tweaken met betere netwerkkabel, een betere voeding op je switch etc. na - eigenlijk al redelijk optimaal!
Succes en veel luisterplezier!
Graag je reactie:) Gr, Fonz
Zeer goed artikel, dat staat voorop! Ik ben (vind ik zelf, hahaha) een high-end audiofiel en heb na lang sparen, tweaken en veel enthousiasme een muziek installatie waar ik heel blij mee ben. Waarom? Ik kan erg genieten van muziek, ga naar veel concerten met uiteenlopend genres en thuis hoor ik daar een zweem van terug op mijn installatie. Thuis zal het nooit worden zoals in de werkelijkheid, maar dat kan ook niet. Andere factoren zoals sfeer, aanwezige mensen en het visuele aspect kunnen thuis nooit nagebootst worden.
Ik ben uit nieuwsgierigheid mezelf een beetje aan het inlezen in de materie waar het in jouw artikel over gaat, omdat een streamingdienst mij ook wel aardig lijkt. Bij anderen thuis heb ik meerdere streamingdiensten gehoord, allen met een 'vreselijk' resultaat. Nu heb ik laatst in Nuenen (Brabant) twee sets uitvoerig mogen beluisteren. Mijn vriend en ik waren de enige aanwezigen, dus we kregen heel veel tijd en aandacht. Via Magico speakers en Spectral versterking werd met dCS digitale bronnen (knalduur) CD en Roon gebruikt. Ik ben een fan van de muziek die op het ECM label wordt uitgebracht (niet alles), en had zelf wat albums meegebracht. Het viel ons op dat de CD via de dCS Rossini (20.000 euro!) toch 'veel' beter klonk dan hetzelfde album via een dCS Roon streamer (4.500 euro als ik me niet vergis). Ik ben niet thuis in computer audio, en heb er ook niks op tegen, in tegendeel, maar ben gewoon niet technisch genoeg om dat te verklaren, maar vertrouw wel mijn oren.
Ik ben nu zeer huiverig om Roon aan te schaffen, met alle kosten die daarbij komen, dat ik uiteindelijk toch weer gewoon CD's en LP's ga draaien.
Wat je bij AudioXperience hebt gehoord zal ongetwijfeld fantastisch zijn geweest. Martijn en Erik weten als geen ander hoe je goed geluid neer kunt zetten. Ik weet dat top cd-spelers nog steeds beter (kunnen) klinken dan een dedicated streamer. Hetzelfde geldt ook voor muziek die je vanaf een lokaal netwerk afspeelt versus een streamingdienst. Ook audioformaten kunnen klankmatige verschillen geven. Zo vind ik een WAV- of AIFF-file nog steeds ietsjes mooier spelen dan alle andere LossLess formaten zoals FLAC of ALAC (Apple LossLess).
Maar, dat neemt niet weg dat ook muziek genieten vanaf een streamingdienst tot de serieuze mogelijkheden behoort. Als je kunt accepteren dat niet alles 'de-heuvel-af-wind-mee' presteert dan is er heel veel plezier te beleven aan een goede streaming setup. Het is wel belangrijk dat je weet wat je doet, en dat is bij streaming minder eenvoudig dan een cd-speler waar in pricipe niets fout kan gaan. Misschien is het beluisteren van een aantal streaming setups een idee om te weten of dit uiteindelijk iets voor je is.
Alvast heel veel luisterplezier gewenst!
Groetjes, Kees Jan
Nog bedankt voor het duidelijke artikel en de geweldige website.
Jakob
Als je alle Roon-artikelen goed leest dan kom je er achter dat Roon meer is dan 'slechts' een Wikipedia. Maar als jij Roon te kostbaar vindt dan mag dat, en kies je een andere oplossing. Niets moet, alles mag. ;-)
Groetjes, Kees Jan
Bedankt voor je uitgebreide reactie. Misschien verbaasd het je, maar eigenlijk ben ik het helemaal met je eens aangaande het upsamplen. Binnen het PCM-domein hoor ik eigenlijk nooit het verschil. Van PCM naar DSD zijn wel degelijk verbeteringen te horen. Het typische DSD-geluid, betere plaatsing en transparantie, hoor ik ook als de bron PCM is. Misschien is in dit kader upsamplen niet het goede begrip en gaat het meer om conversie. Misschien een interessante casus om nader te onderzoeken?
HQPlayer is absoluut een niche product en niet gemakkelijk te doorgronden. De integratie met Roon is sinds de laatste upgrade van zowel Roon als HQP echter eenvoudig. En inderdaad is het een goede tip om de evaluatieversie te proberen als je er iets in mocht zien. Ik gebruik Roon nu sinds december en ben echt super tevreden. Er zijn nog twee dingen die me tijdens het lezen te binnen schoten:
1. Daar waar ik vroeger zo nauwkeurig was met mijn metadata en tags, voornamelijk om de muziek terug te kunnen vinden, is dat met Roon bijna overbodig geworden. De zoekfunctie is zeer krachtig en het maken van labels vind ik ook een mooie functionaliteit.
2. Backuppen van de Roon database is een must en zeer gemakkelijk uit te voeren.
Allereerst dank voor je positieve reactie en je tip over HQPlayer.
Wij hebben geen ervaring met HQPlayer, dus over de geluidskwaliteit en de praktische bruikbaarheid kunnen we eigenlijk niets zeggen. Het is in principe een op zichzelf staande software-player, die echter ook kan worden gebruikt in combinatie met Roon. Er kunnen echter - zoals uit de gebruikerscommunity van Roon naar voren komt - wel wat haken en ogen aan zijn voor het allemaal vlekkeloos werkt. Roon zelf geeft er voor zover wij weten ook geen uitgebreide ondersteuning voor. Dat is ook logisch, aangezien het een separaat aan te schaffen softwarepakket van een derde partij is.
Over het effect van upsampling zijn (en worden) veel discussies gevoerd. Wij van art`s excellence doen er al vrij lang onderzoek naar, maar we zijn er (nog) niet onverdeeld positief over. Het is waar dat de meeste DAC's in theorie beter kunnen presteren als ze een signaal krijgen aangeboden dat overeen komt met hun 'native' resolutie, maar of dat ook een hoorbare verbetering geeft heeft met verschillende factoren te maken.
Ten eerste valt of staat het bereikte resultaat natuurlijk met de kwaliteit van de upsampling (inkoppertje...), hoewel we ons daar vandaag de dag niet zo'n zorgen meer over maken. Maar ten tweede vinden we het succes ervan toch vooral een smaakkwestie. Dat upsampling iets verandert aan de weergave is vaak wel duidelijk, maar of het een verbetering is vinden we niet altijd evident. Er hangt érg veel af van externe factoren (zoals de gebruikte computer - hoe is die ingericht? Welke CPU zit er in? Hoe veel intern geheugen wordt er gebruikt? - maar ook van de eigenschappen van de aangesloten DAC) zodat het wat ons betreft nog te vroeg is om een definitief en alomvattend advies over 'upsampling' aan onze lezers te kunnen geven.
Maar we raden het ook zeker niet af. Experimenteer er naar hartenlust mee als je daar lol in hebt, en beoordeel zelf of je het resultaat de moeite (en het geld) waard vindt. Als dat zo is: gefeliciteerd! Als het tegenvalt of niet goed werkt: het is maar software ;-)
Roon klinkt op zichzelf al geweldig en is mooi stabiel. We raden gebruikers daarom met klem aan om altijd eerst een 'trial'-versie van additionele software te downloaden voor ze er geld aan gaan uitgeven.
Groetjes, Max
Is er wellicht enige ervaring opgedaan met de Devialet Phantom. Ik heb er twee gekocht en deze laten zich aansturen door de app Spark. Dat is geen geweldige ervaring, maar naar mijn weten kan het alleen met die app. Wel is Tidal en Qobuz geïntegreerd, maar dat is het dan ook. Als ik dus via de hoofdtelefoon naar mijn iPad wil luisteren ben ik aangewezen op iTunes of iets dergelijks. Mijn gekochte Audirvana werkt alleen op de Mac en niet op de iPad of iPhone. Ik zoek dus eigenlijk een muziekspeler voor alles, Roon klinkt geweldig, maar communicatie met Devialet is dan een must.
Met vriendelijke groet,
Paul Grimm
Op dit moment is er nog geen Roon software beschikbaar voor de Devialet Phantom. Of dat nog gaat komen weet ik niet maar kan mij wel voorstellen dat Devialet de noodzaak hiervan ziet. De tijd zal het leren. Houdt de Roon website in de gaten ;-)
Groetjes, Kees Jan